کد مطلب:315068 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:336
واقعه غدیر به بیان امام محمد باقر
شیخ جلیل طبرسی رضوان الله علیه در كتاب «احتجاج» به سند خود از حضرت امام محمدباقر - صلوات الله علیه - روایت كرده كه آن حضرت فرمودند:
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در مدینه، تمام شرایع و احكام - به جز حج و ولایت - را ابلاغ فرمود، و برای ابلاغ این دو، از مدینه حج گزارد.
جبرئیل علیه السلام نازل شد و به خدمت حضرتش عرضه داشت: یا محمد! خدای - جل اسمه - به تو سلام می رساند و می فرماید:
«من هیچ پیامبری از پیامبرانم، و هیچ پیامبری از رسولانم را قبض روح نكردم، مگر بعد از كامل كردن دینم و تأكید حجتم، اكنون دو فریضه - از دین - بر عهده ی تو باقی مانده كه مردم بدانها نیاز دارند، و باید به قوم خود برسانی:
(اول) فریضه حج.
(دوم) فریضه ولایت و خلافت پس از خودت.
همانا من زمینم را از حجت، خالی نگذارده ام و هرگز خالی نمی گذارم».
جبرئیل، پس از ابلاغ كلمات الهی عرضه داشت: خدای جل ثناؤه، به تو امر می فرماید كه فریضه ی حج را به قوم خود برسانی، خودت حج كنی، و هر كه
[ صفحه 122]
استطاعت دارد - از اهل شهر و اطراف و اعراب بادیه نشین - همه با تو حج كنند، و حج آنها را نیز مانند نماز، زكات و روزه ی آنها به ایشان بیاموزی، و هم چنان كه آنان را بر تمام شرایع واقف كردی، بر حج نیز واقف گردانی.
(امام علیه السلام در دنباله سخنان خود فرمود):
پس آنگاه منادی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در میان مردم ندا كرد: آگاه باشید كه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله اراده ی حج دارد و می خواهد حج را نیز مانند دیگر شرایع دینتان به شما بیاموزد و شما را بر حج، مانند دیگر احكام واقف گرداند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به همراهی مردم، از مدینه به سمت مكه حركت كردند. مردم، با دقت تمام به حركات پیامبر خدا صلی الله علیه و آله دقت می كردند، تا مانند آن حضرت، اعمال حج را به جای آورند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله اعمال حج را به جای آورد. و شمار كسانی كه به همراهی حضرتش برای ادای مناسك حج آمده بودند، به هفتاد هزار نفر می رسید، به عدد اصحاب حضرت موسی علیه السلام در زمانی كه از بنی اسرائیل برای هارون بیعت گرفت، بیعتی كه مردم پس از آن شكستند، و گوساله و سامری را پیروی كردند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نیز از مردم برای خلافت علی علیه السلام پیمان گرفت، مردم به عدد بنی اسرائیل، و پیمان شكنی آنها نیز مانند پیمان شكنی بنی اسرائیل، گام به گام مشابه هم.
ندای تلبیه (لبیك اللهم لبیك) تمام فضای مابین مكه و مدینه را پر كرده بود. هنگامی كه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به موقف رسید، جبرئیل از جانب خدای تعالی فرود آمد و عرضه داشت: ای محمد! خدای عزوجل به تو سلام می رساند و می فرماید:
همانا اجل تو نزدیك شده و مدت عمر تو سر آمده است. و من تو را به چیزی (مرگ) فرود می آورم، كه نه چاره ای از آن هست و نه گریزگاهی. پس پیمان خود را بسپار، و وصیت خود را عرضه دار. و تمام آنچه از علم و میراث علوم پیامبران پیشین و سلاح و تابوت و تمام آیات انبیا - كه نزد تو موجود است - به وصی و
[ صفحه 123]
خلیفه ی پس از خودت حجت بالغه ی من بر آفریدگانم، علی بن ابی طالب علیهماالسلام بسپار.
پس علی علیه السلام را به عنوان علم هدایت در میان مردم برپا دار. و عهد و میثاق و بیعتش را تجدید كن. و بیعتم را كه از آنان گرفته ای، و میثاق مرا كه از آنان ستانده ای به یادشان بیاور. و پیمانی را كه به ایشان عرضه كرده ای ولایت ولیم، مولایشان و مولای هر مؤمن و مؤمنه علی بن ابی طالب علیهماالسلام به آنان تذكر ده.
من هیچ پیامبری از پیامبرانم را قبض روح نكردم، مگر پس از كامل كردن دینم و تمام ساختن نعمتم به ولایت دوستانم و دشمنی دشمنانم. و این، كمال توحید و دین من، و اتمام نعمت من بر بندگانم به پیروی ولیم و اطاعت وی می باشد. و این، از آن رو است كه من زمینم را بدون سرپرستی كه حجت من بر آفریدگانم باشد، نمی گذارم.
پس امروز دینتان را برایتان كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم، و اسلام را به عنوان دین برای شما پسندیدم، به واسطه ی ولی من و مولای هر مؤمن و مؤمنه، علی بنده ام و وصی پیامبرم و خلیفه پس از حضرتش و حجت بالغه ی من بر آفریدگانم، كه طاعت او به طاعت محمد پیامبرم همراه است. و اطاعت او و اطاعت محمد، با اطاعت من همراه است. هر كه او را اطاعت كند، مرا اطاعت كرده و هر كه او را عصیان نماید، مرا عصیان نموده است. او را علم، میان خود و خلقم قرار دادم. هر كه او را به امامت بشناسد، مؤمن باشد. و هر كه او را انكار كند، كافر است. و هر كه كسی را در بیعت با او شریك سازد، مشرك است. و هر كه مرا با ولایت او ملاقات كند، داخل بهشت شود. و هر كه مرا با دشمنی او ملاقات كند، داخل آتش گردد.
پس ای محمد! علی علیه السلام را علم هدایت برپا دار. و از آنان بیعت بگیر. و عهد و میثاق مرا با آنان تجدید نما، كه من تو را به نزد خود قبض روح می كنم و به سوی خود فرامی خوانم.
[ صفحه 124]
(امام علیه السلام در ادامه روایت فرمود:)
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ترسید كه قوم او و اهل نفاق و شقاق متفرق شوند و به جاهلیت بازگرداند، چرا كه دشمنی آنها را می دانست، و آگاه بود كه چه كینه و دشمنی در درون خود نسبت به علی علیه السلام دارند. از این رو، پیامبر صلی الله علیه و آله از جبرئیل درخواست كرد تا از پروردگار متعال، بخواهد كه پیامبر را از فتنه ی مردم در امان خود بگیرد.
پیامبر صلی الله علیه و آله منتظر بود كه جبرئیل، عصمت الهی از فتنه های منافقان را از جانب خدای جل اسمه بیاورد. از این رو، ابلاغ پیام الهی را به تأخیر انداخت، تا این كه به مسجد خیف رسید. جبرئیل، در مسجد خیف بر حضرتش فرود آمد و به ایشان امر نمود كه آنچه را از جانب الهی آورده انجام دهد، اما از حفظ و عصمت الهی سخنی به میان نیاورد.
پیامبر فرمود: ای جبرئیل! من می ترسم تا مردم مرا تكذیب كنند و گفته های مرا در مورد علی علیه السلام قبول ننمایند.
لذا حركت كرد، تا به غدیرخم در نزدیكی جحفه رسید. در محل غدیرخم، جبرئیل در حالی به خدمت پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله رسید كه پنج ساعت از روز گذشته بود. و با تهدید و وعید و وعده ی حفظ الهی پیامبر از فتنه ی مردم، وارد شد.
جبرئیل عرض كرد: ای محمد! خدای عزوجل به تو سلام می رساند و می فرماید: «ای پیامبر! آنچه را از جانب پروردگارت به تو نازل شده» در مورد علی علیه السلام «به مردم برسان. و اگر چنین نكنی، رسالت او را به اتمام نرسانده ای. و خدا، تو را از مردم حفظ می كند».
اولین مسافران كاروان، به جحفه رسیده بودند. جبرئیل به پیامبر صلی الله علیه و آله عرض كرد تا امر نماید كه هر كه جلو رفته برگردد. و هر كه هنوز به غدیرخم نرسیده، بیاید و همه آنجا توقف كنند، تا در آنجا علی علیه السلام را به عنوان جانشین خود و علم
[ صفحه 125]
هدایت معرفی نماید، و آنچه را كه خدا در مورد علی علیه السلام نازل فرموده به آنها برساند، و به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله خبر داد كه خدا او را از فتنه مردم حفظ می كند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در این هنگام كه عصمت الهی نازل شد، به منادی امر فرمود كه در میان مردم ندا كند: «الصلاة الجامعة» و به پیش رفتگان فرمان بازگشت، و به عقب ماندگان فرمان توقف دهد. و طرف راست جاده را تا كنار مسجد الغدیر [1] خالی نمایند. و این را جبرئیل از جانب خدای عز اسمه امر كرده بود.
در آن محل، چند درخت بود. پیامبر صلی الله علیه و آله امر فرمود كه در زیر سایه ی آن درختان سنگ هایی به شكل منبر برایشان نصب نمایند، تا بر مردم مشرف باشد. آنها كه جلو رفته بودند، بازگشتند. و آنها كه نرسیده بودند، آمدند و در همانجا ماندند. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله بر فراز آن منبر ایستاد، سپس حمد و ثنای خدا گفت و فرمود:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله الذی علا فی توحده، و دنی فی تفرده، و جل فی سلطانه، و عظم فی أركانه، و احاط بكل شیی ء علما و هو فی مكانه، و قهر جمیع الخلق بقدرته و برهانه.
مجیدا لم یزل محمودا لا یزال، باری ء المسموكات، و داحی المدحوات، و جبار الأرضین و السموات، سبوح قدوس رب الملائكة و الروح. متفضل علی جمیع من برأه، متطول علی جمیع من انشأه، یلحظ كل عین و العیون لا تراه، كریم حلیم ذو أناة، قد وسع كل شیی ء رحمته و من علیهم بنعمته. لا یعجل بانتقامه و لا یبادر الیهم بما استحقوا من عذابه، قد فهم السرائر و علم الضمآئر، و لم تخف علیه المكنونات، و لا اشتبهت علیه الخفیات.
[ صفحه 126]
له الأحاطة بكل شی ء و الغلبة علی كل شی ء و القوة فی كل شی ء، و القدرة علی كل شی ء.
و لیس مثله شی ء، و هو منشی ء الشیی ء حین لا شی ء، دائم قائم بالقسط لا اله الا هو العزیز الحكیم. جل عن ان تدركه الابصار و هو یدرك الابصار و هو اللطیف الخبیر، لا یلحق احد وصفه من معاینة، و لا یجد أحد كیف هو من سر و علانیة الا بما دل عزوجل علی نفسه.
و أشهد أنه الله الذی ملأ الدهر قدسه، و الذی یغشی الابد نوره، و الذی ینفذ امره بلا مشاورة مشیر و لا معه شریك فی تقدیر و لا تفاوت فی تدبیر، صور ما ابدع علی غیر مثال و خلق ما خلق بلا معونة من احد و لا تكلف و لا احتیال، انشأها فكانت و برأها فبانت، فهو الله الذی لا اله الا هو المتقن الصنعة الحسن الصنیعة العدل الذی لا یجور و الاكرم الذی ترجع الیه الامور.
و اشهد انه الذی تواضع كل شی ء لقدرته، خضع كل شی ء لهیبته، مالك الاملاك، و مفلك الافلاك، و مسخر الشمس و القمر كل یجری لاجل مسمی یكور اللیل علی النهار، و یكور النهار علی اللیل یطلبه حثیثا.
قاصم كل جبار عنید، و مهلك كل شیطان مرید، لم یكن معه ضد و لا ند احد صمد لم یلد و لم یولد و لم یكن له كفوا احد، اله واحد و رب ماجد یشاء فیمضی و یرید فیقضی و یعلم فیحصی و یمیت و یحیی و یفقر و یغنی و یضحك و یبكی و یدنی و یقضی و یمنع و یعطی.
له الملك و له الحمد بیده الخیر و هو علی كل شی ء قدیر، یولج اللیل فی النهار و یولج النهار فی اللیل لا اله الا هو العزیز الغفار، مجیب الدعآء و مجزل العطآء محصی الأنفاس و رب الجنة و الناس، لا یشكل علیه شی ء و لا یضجره صراخ المستصرخین و لا یبرمه الحاح الملحین، العاصم
[ صفحه 127]
للصالحین، و الموفق للمفلحین و مولی العالمین، الذی استحق من كل خلق ان یشكره و یحمده.
احمده علی السرآء و الضراء و الشدة و الرخآء، و أومن به و ملائكته و كتبه و رسله، اسمع امره و اطیع و ابادر الی كل ما یرضاه و استسلم لقضائه رغبة فی طاعته، و خوفا من عقوبته، لانه الله الذی لا یؤمن مكره و لا یخاف جوره.
و اقر له علی نفسی بالعبودیة، و اشهد له بالربوبیة، و اؤدی ما اوحی الی حذرا من ان لا افعل فتحل بی منه قارعة لا یدفعها عنی احد و ان عظمت حیلته لا اله الا هو، لانه قد اعلمنی انی ان لم ابلغ ما انزل الی فما بلغت رسالته و قد ضمن لی تبارك و تعالی العصمة، و هو الله الكافی الكریم، فأوحی الی:
بسم الله الرحمن الرحیم (یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیك من ربك) فی علی (و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمك من الناس)
معاشر الناس! ما قصرت فی تبلیغ ما انزله الله تعالی الی، و انا مبین لكم سبب نزول هذه الآیة.
ان جبرئیل علیه السلام هبط الی مرارا ثلاثا یأمرنی عن السلام ربی و هو السلام ان اقوم فی هذا المشهد فاعلم كل ابیض و اسود: ان علی بن ابی طالب علیهماالسلام اخی و وصیی و خلیفتی و الامام من بعدی، الذی محله منی محل هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی و هو ولیكم بعد الله و رسوله.
و قد انزل الله تبارك و تعالی علی بذلك آیة من كتابه: (انما ولیكم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة و یؤتون الزكاة و هم راكعون) و علی بن ابی طالب علیهماالسلام اقام الصلاة و آتی الزكاة و هو راكع یرید الله عزوجل فی كل حال.
[ صفحه 128]
و سألت جبرئیل علیه السلام ان یستعفی لی عن تبلیغ ذلك الیكم - ایها الناس - لعلمی بقلة المتقین و كثرة المنافقین و ادغال الآثمین و حیل المستهزئین بالاسلام الذین و صفهم الله تعالی فی كتابه بانهم یقولون بألسنتهم ما لیس فی قلوبهم و یحسبونه هینا و هو عند الله عظیم، و كثرة اذاهم لی فی غیر مرة حتی سمونی اذنا.
و زعموا انی كذلك لكثرة ملازمته ایای و اقبالی علیه، حتی انزل الله عزوجل فی ذلك قرآنا: (و منهم الذین یؤذون النبی و یقولون هو اذن قل اذن) علی الذین یزعمون انه اذن (خیر لكم یؤمن بالله و یؤمن للمؤمنین).
ولو شئت ان اسمی بأسمائهم لسمیت و ان اومی الیهم بأعیانهم لأومیت و ان ادل علیهم لدللت، و لكنی والله! فی امورهم قد تكرمت، و كل ذلك لا یرضی الله منی الا ان ابلغ ما انزل الی (یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیك من ربك) فی علی (و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمك من الناس).
فاعلموا معاشر الناس! ان الله قد نصبه لكم ولیا و اماما مفترضا طاعته علی المهاجرین و الأنصار و علی التابعین لهم باحسان، و علی البادی و الحاضر و علی الأعجمی و العربی و الحر و المملوك و الصغیر و الكبیر و علی الأبیض و الأسود و علی كل موحد ماض حكمه جائز قوله نافذ امره، ملعون من خالفه مرحوم من تبعه مؤمن من صدقه، فقد غفر الله له و لمن سمع منه و اطاع له.
معاشر الناس! انه آخر مقام اقومه هذا المشهد فاسمعوا و أطیعوا و انقادوا لامر ربكم، فان الله عزوجل هو ربكم و ولیكم و الهكم ثم من دونه رسوله محمد ولیكم القائم المخاطب لكم، ثم من بعدی علی ولیكم
[ صفحه 129]
و امامكم بأمر الله ربكم، ثم الامامة فی ذریتی من ولده الی یوم القیامة یوم تلقون الله و رسوله، لا حلال الا ما احله الله و لا حرام الا ما حرمه الله، عرفنی الحلال و الحرام و انا افضیت بما علمنی ربی من كتابه و حلاله و حرامه الیه.
معاشر الناس! ما من علم الا و قد أحصاه الله فی، و كل علم علمت فقد احصیته فی علی امام المتقین، و ما من علم الا و قد علمته علیا، و هو الامام المبین.
معاشر الناس! لا تضلوا عنه و لا تنفروا منه و لا تستكبروا من ولایته، فهو الذی یهدی الی الحق و یعمل به و یزهق الباطل و ینهی عنه و لا تاخذه فی الله لومة لائم.
ثم انه اول من آمن بالله و رسوله، و هو الذی فدی رسول الله بنفسه و هو الذی كان مع رسول الله و لا احد یعبد الله مع رسوله من الرجال غیره.
معاشر الناس! فضلوه فقد فضله الله، و اقبلوه فقد نصبه الله.
معاشر الناس! انه امام من الله و لن یتوب الله علی احد انكر ولایته، و لن یغفر الله له، حتما علی الله ان یفعل ذلك بمن خالف امره فیه و ان یعذبه عذابا شدیدا نكرا ابد الآباد و دهر الدهور، فاحذروا ان تخالفوه فتصلوا نارا وقودها الناس و الحجارة اعدت للكافرین.
ایها الناس! بی والله! بشر الأولون من النبیین والمرسلین، و انا خاتم الأنبیاء و المرسلین و الحجة علی جمیع المخلوقین من اهل السماوات و الأرضین، فمن شك فی ذلك فهو كافر كفر الجاهلیة الأولی، و من شك فی شی ء من قولی هذا فقد شك فی الكل منه، و الشاك فی الكل فله النار.
معاشر الناس! حبانی الله بهذه الفضیلة منا منه علی و احسانه منه الی، و لا اله الا هو، له الحمد منی ابد الآبدین و دهر الداهرین علی كل حال.
[ صفحه 130]
معاشر الناس! فضلوا علیا، فانه افضل الناس بعدی من ذكر و انثی، بنا انزل الله الرزق و بقی الخلق، ملعون ملعون مغضوب مغضوب من رد قولی هذا و لم یوافقه.
الا ان جبرئیل خبرنی عن الله تعالی بذلك و یقول:
«من عادی علیا و لم یتوله فعلیه لعنتی و غضبی (فلتنظر نفس ما قدمت لغد، و اتقوا الله ان تخالفوه فتزل قدم بعد ثبوتها ان الله خبیر بما تعملون).
معاشر الناس! انه جنب الله الذی ذكر فی كتابه، فقال تعالی: (یا حسرتی علی ما فرطت فی جنب الله).
معاشر الناس! تدبروا القرآن و افهموا آیاته و انظروا الی محكماته و لا تتبعوا متشابهه، فوالله! لن یبین لكم زواجره و لا یوضح لكم تفسیره الا الذی انا آخذ بیده و مصعده الی وشائل بعضده و معلمكم ان «من كنت مولاه فهذا علی مولاه»، و هو علی بن ابی طالب اخی و وصیی، و موالاته من الله عزوجل انزلها علی.
معاشر الناس! ان علیا و الطیبین من ولدی هم الثقل الاصغر، و القرآن هو الثقل الاكبر، فكل واحد منبی ء عن صاحبه و موافق له لن یفترقا حتی یردا علی الحوض. هم امنآء الله فی خلقه و حكامه فی ارضه.
ألا و قد ادیت، ألا و قد بلغت، ألا و قد اسمعت، ألا و قد اوضحت، ألا و ان الله عزوجل قال و انا قلت عن الله عزوجل، ألا انه لیس امیرالمؤمنین غیر اخی هذا و لا تحل امرة المؤمنین بعدی لأحد غیره.
(ثم ضرب بیده الی عضده فرفعه، و كان منذ اول ما صعد رسول الله صلی الله علیه و آله شال علیا حتی صارت رجلاه مع ركبة رسول الله صلی الله علیه و آله، ثم قال:)
[ صفحه 131]
معاشر الناس! هذا علی اخی و وصیی و واعی علمی و خلیفتی علی امتی و علی تفسیر كتاب الله عزوجل، و الداعی الیه و العامل بما یرضاه، و المحارب لأعدآئه و اوالی علی طاعته، و الناهی عن معصیته خلیفة رسول الله و امیرالمؤمنین و الامام الهادی و قاتل الناكثین و القاسطین و المارقین بأمر الله، اقول ما یبدل القول لدی بأمر ربی.
اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه، و العن من انكره، و اغضب علی من جحد حقه.
اللهم انك انزلت علی ان الامامة بعدی لعلی ولیك عند تبیانی ذلك و نصبی ایاه بما اكملت لعبادك من دینهم و اتممت علیهم نعمتك و رضیت لهم الاسلام دینا، فقلت: (و من یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه و هو فی الآخرة من الخاسرین).
اللهم انی اشهدك و كفی بی شهیدا انی قد بلغت.
معاشر الناس! انما اكمل الله عزوجل دینكم بامامته، فمن لم یأتم به و بمن یقوم مقامه من ولدی من صلبه الی یوم القیامة و العرض علی الله عزوجل فأولئك الذین حبطت اعمالهم و فی النار هم خالدون، لا یخفف عنهم العذاب و لا هم ینظرون.
معاشر الناس! هذا علی انصركم لی و احقكم بی و اقربكم الی و اعزكم علی، و الله عزوجل و انا عنه راضیان، و ما نزلت آیة رضی الا فیه، و ما خاطب الله الذین آمنوا الا بدأ به، و لا نزلت آیة مدح فی القرآن الا فیه، و لا شهد بالجنة فی (هل اتی علی الانسان) الا له، و لا انزلها فی سواه، و لا مدح بها غیره.
معاشر الناس! هو ناصر دین الله و المجادل عن رسول الله، و هو التقی النقی الهادی المهدی، نبیكم خیر نبی و وصیكم خیر وصی و بنوه خیر الأوصیآء.
[ صفحه 132]
معاشر الناس! ذریة كل نبی من صلبه و ذریتی من صلب علی.
معاشر الناس! ان ابلیس اخرج آدم من الجنة بالحسد، فلا تحسدوه فتحبط اعمالكم و تزل اقدامكم، فان آدم علیه السلام اهبط الی الارض بخطیئة واحدة و هو صفوة الله عزوجل فكیف بكم و انتم انتم و منكم اعدآء الله.
ألا انه لا یبغض علیا الا شقی و لا یتولی علیا الا تقی، و لا یؤمن به الا مؤمن مخلص.
وفی علی والله! نزلت سورة العصر (بسم الله الرحمن الرحیم و العصر - ان الانسان لفی خسر - الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر).
معاشر الناس! قد استشهدت الله و بلغتكم رسالتی، و ما علی الرسول الا البلاغ المبین.
معاشر الناس! اتقوا الله حق تقاته، و لا تموتن الا و انتم مسلمون.
معاشر الناس! آمنوا بالله و رسوله و النور الذی انزل معه من قبل ان نطمس وجوها فنردها علی ادبارها.
معاشر الناس! النور من الله عزوجل فی مسلوك ثم فی علی ثم فی النسل منه الی القآئم المهدی الذی یأخذ بحق الله و بكل حق هو لنا، لأن الله عزوجل قد جعلنا حجة علی المقصرین و المعاندین و المخالفین و الخائنین و الآثمین و الظالمین من جمیع العالمین.
معاشر الناس! انی أنذركم انی رسول الله الیكم قد خلت من قبلی الرسل افان مت أو قتلت انقلبتم علی اعقابكم و من ینقلب علی عقبیه فلن یضر الله شیئا و سیجزی الله الشاكرین.
الا و ان علیا هو الموصوف بالصبر و الشكر ثم من بعده ولدی من صلبه.
[ صفحه 133]
معاشر الناس! لا تمنوا علی الله تعالی اسلامكم فیسخط علیكم و یصیبكم بعذاب من عنده انه لبالمرصاد.
معاشر الناس! انه سیكون من بعدی ائمة یدعون الی النار و یوم القیامة لا ینصرون.
معاشر الناس! ان الله تعالی و أنا بریئان منهم.
معاشر الناس! انهم و اشیاعهم و اتباعهم و انصارهم فی الدرك الأسفل من النار و لبئس مثوی المتكبرین.
ألا انهم اصحاب الصحیفة فلینظر احدكم فی صحیفته فذهب علی الناس الا شرذمة منهم امر الصحیفة.
معاشر الناس! انی ادعها امامة و وراثة فی عقبی الی یوم القیامة، و قد بلغت ما امرت بتبلیغه حجة علی كل حاضر و غائب و علی كل احد ممن شهد أو لم یشهد، ولد أو لم یولد، فلیبلغ الحاضر الغائب و الوالد الولد الی یوم القیامة، و سیجعلونها ملكا و اغتصابا، ألا لعن الله الغاصبین و المغتصبین، و عندها سنفرغ لكم ایها الثقلان فیرسل علیكما شواظ من نار و نحاس فلا تنتصران.
معاشر الناس! ان الله عزوجل لم یكن یذركم علی ما انتم علیه حتی یمیز الخبیث من الطیب، و ما كان الله لیطلعكم علی الغیب.
معاشر الناس! انه ما من قریة الا والله مهلكها بتكذیبها، و كذلك یهلك القری و هی ظالمة كما ذكر الله تعالی، و هذا علی امامكم و ولیكم و هو مواعید الله والله یصدق ما وعده.
معاشر الناس! قد ضل قبلكم اكثر الأولین، والله! لقد أهلك الأولین و هو مهلك الآخرین، قال الله تعالی: (الم نهلك الأولین ثم نتبعهم الاخرین - كذلك نفعل بالمجرمین - ویل یومئذ للمكذبین).
[ صفحه 134]
معاشر الناس! ان الله قد أمرنی و نهانی، و قد امرت علیا و نهیته، فعلم الأمر و النهی من ربه عزوجل، فاسمعوا لأمره تسلموا، و اطیعوه تهتدوا، و انتهوا لنهیه ترشدوا، و صیروا الی مراده و لا یتفرق بكم السبل عن سبیله.
معاشر الناس! انا صراط الله المستقیم الذی امركم باتباعه ثم علی من بعدی، ثم ولدی من صلبه ائمة یهدون الی الحق و به یعدلون. (ثم قرأ:)
بسم الله الرحمن الرحیم
(الحمد لله رب العالمین - الرحمن الرحیم - مالك یوم الدین - ایاك نعبد و ایاك نستعین - اهدنا الصراط المستقیم - صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین) (و قال):
فی نزلت و فیهم نزلت و لهم عمت و ایاهم خصت، اولئك اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون.
ألا ان حزب الله هم الغالبون.
ألا ان اعدآء علی هم أهل الشقاق و النفاق و الحادون و هم العادون و اخوان الشیاطین الذین یوحی بعضهم الی بعض زخرف القول غرورا.
ألا ان اولیآئهم المؤمنون الذین ذكرهم الله فی كتابه فقال عزوجل: (لا تجد قوما یؤمنون بالله و الیوم الآخر یوادون من حاد الله و رسوله ولو كانوا آبائهم او ابنائهم او اخوانهم او عشیرتهم اولئك كتب فی قلوبهم الایمان و ایدهم بروح منه و یدخلهم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها رضی الله عنهم و رضوا عنه اولئك حزب الله الا ان حزب الله هم المفلحون).
ألا ان اولیاء هم الذین وصفهم الله عزوجل، فقال: (الذین آمنوا و لم یلبسوا ایمانهم بظلم اولئك لهم الأمن و هم مهتدون).
[ صفحه 135]
ألا ان اولیاء هم الذین وصفهم الله عزوجل، فقال: (الذین یدخلون الجنة آمنین. تتلقاهم الملائكة بالتسلیم ان طبتم فادخلوها خالدین).
ألا ان اولیآئهم الذین قال الله عزوجل: (یدخلون الجنة بغیر حساب).
ألا ان اعدآئهم الذین یصلون سعیرا.
ألا ان اعدآئهم الذین یسمعون لجهنم شهیقا و هی تفور و لها زفیر: (كلما دخلت امة لعنت اختها).
ألا ان اعدآئهم الذین قال الله عزوجل: (كلما القی فیها فوج سألهم خزنتها الم یأتكم نذیر - قالوا بلی قد جائنا نذیر فكذبنا و قلنا ما نزل الله من شی ء ان انتم الا فی ضلال مبین).
ألا ان اولیآئهم الذین یخشون ربهم بالغیب لهم مغفرة و اجر كبیر.
معاشر الناس! شتان ما بین الجنة و السعیر، عدونا من ذمه الله و لعنه و ولینا من مدحه الله و احبه.
معاشر الناس! الا و انی منذر و علی هاد.
معاشر الناس! انی نبی و علی وصیی.
ألا و ان خاتم الأئمة منا القآئم المهدی صلوات الله علیه.
ألا انه الظاهر علی الدین.
ألا انه المنتقم من الظالمین.
ألا انه فاتح الحصون و هادمها.
ألا انه قاتل كل قبیلة من اهل الشرك.
ألا انه مدرك كل ثار لأولیآء الله عزوجل.
ألا انه ناصر دین الله عزوجل.
ألا انه العراف فی بحر عمیق.
[ صفحه 136]
ألا انه یسم كل ذی فضل بفضله و كل ذی جهل بجهله.
ألا انه خیرة الله و مختاره.
ألا انه وارث كل علم و المحیط به.
ألا انه المخبر عن ربه عزوجل و المنبه بأمر ایمانه.
ألا انه الرشید السدید.
ألا انه المفوض الیه.
ألا انه قد بشر به من سلف بین یدیه.
ألا انه الباقی حجة و لا حجة بعده و لا حق الا معه و لا نور الا عنده.
ألا انه لا غالب له و لا منصور علیه.
ألا انه ولی الله فی ارضه و حكمه فی خلقه و امینه فی سره و علانیته.
معاشر الناس قد بینت لكم و أفهمتكم، و هذا علی یفهمكم بعدی.
ألا و انی عند انقضآء خطبتی ادعوكم الی مصافقتی علی بیعته و الاقرار به ثم مصافقته بعدی.
ألا و انی قد بایعت الله و علی قد بایعنی و انا آخذكم بالبیعة له عن الله عزوجل: (فمن نكث فانما ینكث علی نفسه).
معاشر الناس! ان الصفا و المروة من شعآئر الله: (فمن حج البیت أو اعتمر فلا جناح علیه ان یطوف بهما و من تطوع خیرا فان الله شاكر علیم).
معاشر الناس! حجوا البیت، فما ورده اهل بیت الا استغنوا، و لا تخلفوا عنه الا افتقروا.
معاشر الناس! ما وقف بالموقف مؤمن الا غفر الله له ما سلف من ذنبه الی وقته ذلك فاذا انقضت حجته استؤنف عمله.
معاشر الناس! الحجاج معانون و نفقاتهم مخلفة، والله لا یضیع اجر المحسنین.
[ صفحه 137]
معاشر الناس حجوا البیت بكمال الدین و النفقه، و لا تنصرفوا عن المشاهد الا بتوبة و اقلاع.
معاشر الناس! اقیموا الصلاة و آتوا الزكاة كما امركم الله عزوجل، لئن طال علیكم الأمد فقصرتم أو نسیتم فعلی ولیكم و مبین لكم الذی نصبه الله عزوجل بعدی، و من خلفه الله منی و من یخبركم بما تسألون عنه و یبین لكم ما لا تعلمون.
ألا ان الحلال و الحرام اكثر من أن أحصیهما و اعرفهما، فأمر بالحلال و انهی عن الحرام فی مقام واحد، فأمرت ان آخذ البیعة منكم و الصفقة لكم بقبول ما جئت به عن الله عزوجل فی علی امیرالمؤمنین و الأئمة من بعده الذین هم منی و منه، ائمة قائمهم المهدی الی یوم القیامة الذی یقضی بالحق.
معاشر الناس! كل حلال دللتكم علیه و كل حرام نهیتكم عنه فانی لم ارجع عن ذلك و لم ابدل.
ألا فاذكروا ذلك و احفظوه و تواصوا به و لا تبدلوه و لا تغیروه.
ألا و انی قد اجدد القول.
ألا فأقیموا الصلاة و آتوا الزكاة و أمروا بالمعروف و انهوا عن المنكر.
ألا و ان رأس الأمر بالمعروف ان تنتهوا الی قولی و تبلغوه من لم یحضره و تأمروه بقبوله و تنهوه عن مخالفته، فانه امر من الله عزوجل و منی، و لا امر بمعروف و لا نهی عن منكر الا مع امام معصوم.
معاشر الناس! القرآن یعرفكم الأئمة من بعده ولده، عرفتكم انهم منی و انا منهم، حیث یقول الله عزوجل فی كتابه: (و جعلها كلمة باقیة فی عقبه) و قلت: (لن تضلوا ما ان تمسكتم بهما).
ر الناس! التقوی التقوی، احذروا الساعة كما قال الله تعالی:
[ صفحه 138]
(ان زلزلة الساعة شی ء عظیم) اذكروا الممات و الحساب و الموازین و المحاسبة بین یدی رب العالمین و الثواب و العقاب. فمن جآء بالحسنة اثیب علیها و من جآء بالسیئة فلیس له فی الجنان نصیب.
معاشر الناس! انكم اكثر من ان تصافقونی بكف واحدة، و قد امرنی الله عزوجل ان آخذ من ألسنتكم الاقرار بما عقدت لعلی من امرة المؤمنین، و من جآء بعده من الأئمة منی و منه علی ما اعلمتكم ان ذریتی من صلبه، فقولوا بأجمعكم: «انا سامعون مطیعون راضون منقادون لما بلغت عن ربنا و ربك فی امر علی صلوات الله علیه و امر ولده من صلبه من الأئمة، نبایعك علی ذلك بقلوبنا و أنفسنا و ألسنتنا و أیدینا علی ذلك نحیی و نموت و نبعث و لا نغیر و لا نبدل و لا نشك و لا نرتاب و لا نرجع من عهد و لا ننقص المیثاق نطیع الله و نطیعك و علیا امیرالمؤمنین و ولده الأئمة الذین ذكرتهم من ذریتك من صلبه بعد الحسن و الحسین الذین قد عرفتكم مكانهما منی و محلهما عندی و منزلتهما من ربی عزوجل».
فقد ادیت ذلك الیكم و انهما سیدا شباب اهل الجنة، و انهما الامامان بعد ابیهما علی و انا ابوهما قبله، و قولوا: «اطعنا الله بذلك و ایاك و علیا و الحسن و الحسین و الأئمة الذین ذكرت عهدا و میثاقا مأخوذا لأمیرالمؤمنین من قلوبنا و انفسنا و ألسنتنا و مصافقة ایدینا من ادركهما بیده و اقر بهما بلسانه و لا نبتغی بذلك بدلا و لا نری من انفسنا عنه حولا ابدا».
أشهدنا الله و كفی بالله شهیدا و انت علینا به شهید، و كل من اطاع ممن ظهر و استتر و ملائكة الله و جنوده و عبیده و الله اكبر من كل شهید.
معاشر الناس! ما تقولون؟! فان الله یعلم كل صوت و خافیة كل نفس، فمن اهتدی فلنفسه و من ضل فانما یضل علیها، و من بایع فانما یبایع الله عزوجل ید الله فوق ایدیهم.
[ صفحه 139]
معاشر الناس! فاتقوا الله و بایعوا علیا امیرالمؤمنین و الحسن و الحسین و الأئمة كلمة طیبة باقیة، یهلك الله من غدر و یری الله من وفی، فمن (نكث فانما ینكث علی نفسه).
معاشر الناس! قولوا الذی قلت لكم و سلموا علی علی بامرة المؤمنین، و قولوا: «سمعنا و اطعنا غفرانك ربنا و الیك المصیر»، و قولوا: «الحمد لله الذی هدانا لهذا و ما كنا لنهتدی لولا ان هدانا الله».
معاشر الناس! ان فضائل علی بن ابی طالب عندالله عزوجل، و قد انزلها فی القرآن اكثر من ان أحصیها فی مقام واحد، فمن انبأكم بها و عرفها فصدقوه.
معاشر الناس! من یطع الله و رسوله و علیا و الائمة الذین ذكرتهم فقد فاز فوزا عظیما.
معاشر الناس! السابقون السابقون الی مبایعته و موالاته و التسلیم علیه بامرة المؤمنین، اولئك هم الفآئزون فی جنات النعیم.
معاشر الناس قولوا ما یرضی الله به عنكم من القول: (فان تكفروا انتم و من فی الأرض جمیعا فلن یضر الله شیئا).
اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات و اغضب علی الكافرین و الحمد لله رب العالمین.
بنام خداوند بخشنده مهربان
حمد و ستایش پروردگاری را سزاست كه در عظمت یكتا و در وحدانیت بی همتا است. سلطنت او باعظمت و در اداره ی امور خلایق مقتدر و به همه مخلوقات دانا و در همه جا حاضر و ناظر و قدرت او بر همه موجودات غالب است.
[ صفحه 140]
بزرگی كه ازلی است و ستوده ای كه زوال ندارد، آفریننده آسمان ها و گستراننده ی كهكشان ها و فرمانروای مطلق زمین و آسمان هاست، منزه و مقدس است خداوندی كه فرشتگان و روح القدس همه مخلوقات اویند.
افاضه فیوضاتش جمیع موجودات را احاطه نموده و نعم بی پایانش بر خلایق گسترده شده، همه را می بیند و هیچ چشمی او را نخواهد دید.
بخشنده، بردبار و غفور است، رحمت او همه چیز را فراگرفته و بندگان را به نعمت خویش منت نهاده است، به انتقام متمردین شتاب نمی فرماید و گنه كاران و ستمكاران را به زودی به عقوبت نمی گیرد.
به اسرار بندگان دانا و به رازهای درونی آنها بینا و هیچ اندیشه ای از او پنهان نیست.
نهفته ای بر او مشتبه نمی گردد. علم او جمیع موجودات را فراگرفته و بر هر چیز غالب، قاهر و قادر است.
خداوندی كه مثل و مانند ندارد، پدید آورنده كائنات و به وجود آورنده ی مخلوقات، هنگامی كه هیچ چیز نبوده است. پاینده ای كه به عدل و داد حكومت می فرماید، معبودی جز او نیست توانا و دانا است.
او برتر از آن است كه ادراكات مقام ذاتش را درك نمایند و اوست كه به همه ی افكار و اندیشه های خلایق بینا و آگاه است و او لطیف و خبیر است.
كسی نتواند او را وصف نماید و به اسرار آفرینش او از پنهان و
[ صفحه 141]
آشكارا راه یابد مگر آن كه خود او را راهنمایی فرماید.
گواهی می دهم كه نور ذات جمالش همه آفرینش را فراگرفته و پرتو افاضات و انوار رحمانیتش كران تا كران هستی را مشعشع نموده و امر و فرمان او در سراسر وجود كائنات حكم فرماست.
مقدرات و سرنوشت مسیر عالم وجود به قدرت كامله او بدون مشورت و كمك تحقق می یابد و در آن تغییر و تبدیلی راه ندارد، آنچه به وجود آورده مثل و مانند نداشته و آنچه را كه آفریده از كسی كمك نگرفته است.
در آفرینش كائنات رنج، مشقت، نقشه و طرح نداشته، آنچه خواسته موجود شده و آنچه را ایجاد فرموده، نمایان گردیده است.
او خدای یگانه ای است كه جز او خالقی وجود ندارد، صنع او حكیمانه و آفرینش او نیكوست، دادگری كه ظلم و جور ندارد. بزرگواری كه بازگشت همه امور به سوی اوست.
شهادت می دهم كه هر موجودی در پیشگاه باعظمتش متواضع و فروتن است و هر چیزی در برابر هیبت و قدرتش حقیر و ناچیز است. مالك تمام ملك وجود و گرداننده همه افلاك است، خورشید و ماه به فرمان او بوده و هر یك در مجرای حركت خود برای مدتی كه خواست اوست، در گردشند. و روشنایی روز را به تاریكی شب می پوشاند و ظلمت شب را به روشنایی روز مبدل می نماید، چرخ آفرینش شب و روز شتابان در حركتند.
او قهاری است كه هر طاغی سركش را از پای درمی آورد و هر شیطان متمرد را هلاك می گرداند، كسی با او منازعه نكند و برای او شبیه و نظیری وجود ندارد.
[ صفحه 142]
یگانه ای است بی نیاز، نه زاییده و نه زاییده شده و كسی با او همتا نیست.
خدایی كه یگانه است و پروردگاری كه باعظمت است، آنچه اراده فرماید موجود می گردد و به آنچه موجود كرده، آگاه است، اوست كه می میراند و حیات می بخشد.
تهی دست می كند و بی نیاز می گرداند، می خنداند و می گریاند، نزدیك می كند و دور می نماید، بازمی دارد و عطا می فرماید، ملك هستی از آن اوست و حمد و ستایش برای اوست و خیر و سعادت به دست قدرت اوست و بر انجام هر كاری قادر است.
شب را به روز می آورد و روز را شب می گرداند، نیست خدایی مگر خدای عزیز و آمرزنده. دعا را اجابت می فرماید و عطای خود را زیاد می گرداند. آمار و شماره ی آفرینش خود را دارد، آفریننده ی همه ی خلایق از جن و انس می باشد، هیچ كاری بر او دشوار نیست. در فریادرسی بیچارگان ملول نمی شود و اصرار درخواست كننده او را نمی آزارد. حافظ نیكوكاران، توفیق بخش رستگاران و ولی نعمت جهانیان است. خداوندی كه سزاوار است همه ی خلایق شكرگزار او باشند.
در آسایش و راحتی و در شدت و سختی، در همه حال او را ستایش می نمایم. من به او ایمان دارم و فرشتگان و كتاب های آسمانی و پیامبرانش را تصدیق می كنم. امر او را می شنوم و فرمان او را اطاعت می كنم و به رضای او عمل می نمایم و به آنچه برای من بخواهد، راضی هستم.
من با علاقه بندگی و اطاعت او را می نمایم و از عذاب او می ترسم.
[ صفحه 143]
او خداوندی است كه از عذاب او ایمن نتوان بود و جور و ستم بر هیچ كس نخواهد فرمود، اعتراف می كنم به بندگی خود و گواهی می دهم به خداوندی او و انجام می دهم آنچه را كه به من وحی فرماید، اگر خودداری نمایم از ابلاغ آنچه به من وحی شده می ترسم به بلایی مبتلا شوم كه احدی نتواند از من دفع نماید هر چند تدبیر او زیاد باشد.
معبودی جز او نیست. او به من اعلام فرموده كه اگر نرسانم آنچه وحی شده، تبلیغ رسالت نكرده ام و خداوند ضمانت نموده كه مرا حفظ فرماید و خداوند بزرگ برای حفظ من كافی است.
خداوند بر من وحی فرستاده است:
به نام خداوند بخشنده ی مهربان «ای پیامبر! برسان آنچه را كه فرستاده شد به سوی تو از پروردگارت و اگر انجام ندهی تبلیغ رسالت نكرده ای و خداوند تو را از شر مردم حفظ خواهد نمود».
ای مردم! در ابلاغ آنچه بر من وحی شده كوتاهی نكرده ام و برای شما سبب نزول این آیه را بیان می نمایم.
جبرئیل علیه السلام سه بار بر من نازل شد، و سلام پروردگار را به من ابلاغ نمود و مرا مأمور نمود كه در این محل بایستم و آنچه را وحی آورده به شما ابلاغ نمایم. تا بر هر سفید و سیاه اعلام كنم كه علی بن ابی طالب برادر من، وصی من، جانشین من و امام بعد از من است و مقام او نسبت به من مانند مقام هارون نسبت به موسی است. جز آن كه پیامبری بعد از من نخواهد آمد و او بعد از من رسول و پیشوا بر شما است و این فرمان را خداوند تبارك و تعالی صادر فرموده است.
[ صفحه 144]
این آیه از كتاب خدا است كه: «این است و جز این نیست ولی شما خدا و پیامبر او هستند و آنان كه ایمان آورده اند و اقامه نماز می نمایند و در حال ركوع زكات می دهند» و علی بن ابی طالب اقامه نماز نمود و در حال ركوع زكات داد و او در هر حال رضای پروردگار را می جوید.
ای مردم! من از جبرئیل علیه السلام سئوال نمودم: آیا ممكن است كه خداوند مرا از ابلاغ این امر معاف فرماید، برای آنكه می دانم پرهیزكاران كم هستند و منافقین بسیارند. و فسادانگیزان گنه كار كه به اسلام حیله و استهزا می كنند بی شمارند و خداوند تبارك و تعالی در قرآن آنها را معرفی می نماید كه آنچه با زبان می گویند به آن ایمان ندارند و گمان می كنند این كار كوچكی است در حالی كه در پیشگاه خداوند بسیار بزرگ می باشد. و به خاطر آن كه آنها مرا اذیت بسیار كردند و به من نسبت دادند كه به هر سخن گوش می دهم و آن را قبول می نمایم و گمان كردند چنین هستم، برای آن كه او بیشتر با من ملازم بود و من به او عنایت داشتم.
خداوند عزوجل در پاسخ آنها وحی نازل نمود و چنین فرمود: «از ایشان كسانی هستند كه پیامبر را می آزارند و می گویند: او گوش شده، بگو: گوش دادن پیامبر به صحبت دیگران خیر شماست؛ زیرا او ایمان به خدا دارد و گفته های مؤمنین را تصدیق می نماید».
اگر می خواستم نام آنها را بیان نمایم، بیان می نمودم و اگر می خواستم آنها را معرفی كنم، معرفی می كردم و اگر می خواستم آنها را نشان دهم، نشان می دادم؛ ولی به خدا سوگند؟! درباره ی آنها بزرگواری می كنم و آنها را رسوا نمی نمایم و با همه ی این گذشت ها
[ صفحه 145]
خداوند از من راضی نمی شود، مگر آنچه را وحی فرموده ابلاغ نمایم.
ای پیامبر! برسان آنچه را وحی شد به سوی تو از پروردگارت، اگر نرسانی تبلیغ رسالت نكرده ای و خداوند تو را از شر مردم حفظ می نماید».
ای مردم! آگاه باشید كه خداوند علی علیه السلام را سرپرست و پیشوا بر شما قرار داده و اطاعت او را بر مهاجر و انصار و همه مردم واجب فرموده است، شهری و بیابانی، عرب و عجم، بنده و آزاد، كوچك و بزرگ، سفید و سیاه هر كه خدا را می پرستد باید فرمان علی علیه السلام را اطاعت كند و گفتار او را تصدیق نماید و امر او را انجام دهد.
محروم از رحمت حق است كسی كه مخالفت كند، مشمول رحمت پروردگار است كسی كه از او پیروی نماید، مؤمن است كسی كه او را به این سمت تصدیق نماید. كسانی كه از او اطاعت كنند و فرمان او برند خداوند آنها را می آمرزد.
ای مردم! این آخرین بار است كه من برای رساندن امر پروردگار در اینجا قیام نموده ام، بشنوید و اطاعت كنید و تسلیم فرمان پروردگار خود باشید. خداوند عزوجل پروردگار شماست. و ولی نعمت شما و معبود شماست و بعد از خداوند پیامبرش محمد سرپرست شماست - كه هم اكنون با شما سخن می گوید - و بعد از من، علی علیه السلام سرپرست و پیشوای شماست كه به امر پروردگارتان به این سمت منصوب شده است و بعد از علی علیه السلام پیشوایی امت در اولادش - كه فرزندان من از نسل او هستند - خواهد بود و تا
[ صفحه 146]
روز قیامت حجت خدا بر خلق می باشند، روزی كه ملاقات می كنید خدا و پیامبر او را.
حلالی نیست مگر آنچه را كه خداوند حلال فرموده و حرامی نیست مگر آنچه را كه خداوند حرام فرموده و آنچه را كه خداوند از حلال و حرام به من تعلیم فرموده من همه را به علی علیه السلام آموخته ام.
ای مردم! هیچ علمی نیست مگر آن كه خداوند آن را به من آموخت و هر دانشی كه به من آموخته شد من آن را به علی علیه السلام پیشوای پرهیزكاران آموختم و او پیشوای بزرگ و آشكار شماست.
ای مردم! مبادا علی علیه السلام را تنها بگذارید و از او دوری كنید و از پیشوایی او سرپیچی نموده و تكبر نمایید. او تنها كسی است كه شما را به سوی حق رهبری می نماید و به حق عمل می كند و شما را از آن بازمی دارد و از ملامت ملامت كنندگان در راه خدا بیمی ندارد.
ای مردم! علی علیه السلام اول كسی است كه ایمان به خدا و پیامبر او آورد و برای حفظ جان پیامبر خدا صلی الله علیه و آله جان بازی نمود.
او اول كسی است كه با پیامبر خدا صلی الله علیه و آله پروردگار را عبادت می كرد، هنگامی كه احدی از مردان غیر از او با من خدا را عبادت نمی كرد.
ای مردم! علی علیه السلام را بزرگ شمارید كه خداوند او را فضیلت داده و به او روی آورید كه خداوند او را به خلافت منصوب نموده است.
ای مردم! علی علیه السلام پیشوای شما از طرف خداست و خداوند هرگز نمی پذیرد عذر كسی را كه منكر پیشوایی او باشد و چنین
[ صفحه 147]
شخصی آمرزیده نخواهد شد. هر كه فرمان پروردگار را درباره پیشوایی علی علیه السلام رد كند بر خدا است كه او را عذاب نماید؛ عذاب دردناكی كه هرگز پایان نداشته باشد.
پس ای مردم! بترسید از این كه مخالفت با علی علیه السلام كنید كه در این صورت به آتشی كه هیزم آن سنگ و اندام گنه كاران باشد خواهید افتاد، این آتشی است كه بر كافران مهیا شده است.
ای مردم! به خدا سوگند! پیامبران و فرستادگان خدا همه به رسالت من بشارت داده اند و من خاتم پیامبران و رسولان هستم و حجت خدا بر تمام مخلوقات زمین و آسمان ها می باشم، هر كه در مرتبت من شك كند، پس او كافر است و به كفر زمان جاهلیت خواهد بود و هر كه در قسمتی از گفتارهای امروز من شك كند محققا در همه ی گفتارهای من شك خواهد داشت و مأوایش جهنم است.
ای مردم! خداوند این فضیلت را به من عطا فرموده و این احسانی است از طرف پروردگار من، نیست معبودی جز او، حمد و ستایش من همیشه و در همه حال بر او باد.
ای مردم! فضیلت و برتری دهید علی علیه السلام را؛ چرا كه او بعد از من افضل بر همه مردم از زن و مرد می باشد. خداوند روزی خلایق را به سبب ما فرستاده و نظام آفرینش را به واسطه ما پایدار فرموده است، دور از رحمت خدا است، دور از رحمت خدا است، غضب خدا بر اوست، غضب خدا بر اوست؛ كسی كه گفتار مرا رد كند و پیشوایی علی علیه السلام را قبول ننماید.
آگاه باشید كه جبرئیل از جانب پروردگار به من خبر داده كه
[ صفحه 148]
خداوند تبارك و تعالی فرموده است: «هر كه علی را دشمن بدارد و پیشوایی او را قبول ننماید لعنت و غضب من بر او باد».
پس باید هر كس بنگرد برای فردای قیامت چه فرستاده است.
بترسید از خدا اگر با علی علیه السلام مخالفت نمایید، و بترسید از لغزشی كه پس از ثبات و استقامت شما رخ دهد، خداوند به هر چه می كنید، آگاه است.
ای مردم! علی علیه السلام در كنار خدا و طرفدار حق است و خداوند در كتاب خود فرموده است: «متمردین هنگام مرگ حسرت و اندوه می برند كه چرا از طرفدار حق دوری كرده اند».
ای مردم! در فهم معانی قرآن دقت و تأمل نمایید. آیات كتاب خدا را بفهمید. به محكمات آن توجه داشته باشید و در متشابهات پیروی از هوای نفس نكنید. به خدا سوگند! هرگز روشن نمی نماید بر شما نواهی قرآن را و واضح نمی كند بر شما تفسیر كتاب خدا را؛ جز كسی كه من دست او را گرفته ام و نزد خود قرار داده ام و بازوی او را بلند كرده ام و اعلام می كنم: «هر كه من پیشوای او هستم، علی، پیشوای اوست» پیشوایی او بر شما از جانب پروردگار عزوجل اعلام شده كه بر من وحی گردیده است.
ای مردم! بدانید علی علیه السلام و پاكان از اولاد من سنگینی كوچكتر و قرآن سنگینی بزرگ تر است و هر كدام از آنها خبر دهنده ی یكدیگرند و مطابقت با هم دارند و هرگز از هم جدا نخواهند شد تا در قیامت بر من وارد شوند.
ای مردم! علی علیه السلام و پاكان از اولاد من امین خداوند در میان مردم هستند و آنها فرمانروا در زمین می باشند.
[ صفحه 149]
آگاه باشید كه من امر رسالت را ادا كردم، آگاه باشید كه آنچه باید برسانم رساندم، آگاه باشید كه محققا به شما شنواندم، آگاه باشید كه بر شما آشكار نمودم، آگاه باشید كه خداوند عزوجل فرمود و من هم از جانب پروردگار تبارك و تعالی گفتم. آگاه باشید كه امیرالمؤمنین غیر از برادرم علی علیه السلام نیست و این منصب بعد از من بر احدی غیر از علی علیه السلام نخواهد بود.
(آنگاه بازوی علی علیه السلام را گرفت و بلند نمود و به حدی بالا برد كه پاهای علی علیه السلام محاذی زانوی پیامبر صلی الله علیه و آله قرار گرفت و فرمود:)
ای مردم! این علی برادر من و وصی من، مخزن دانش من، جانشین من بر امت و مفسر كتاب خداوند عزوجل می باشد.
او كسی است كه شما را دعوت به قرآن می نماید و حامل به اعمالی است كه مورد رضای پروردگار است. او با دشمنان قرآن به جنگ برمی خیزد و بر اطاعت از قرآن هدایت و راهنمایی می كند، او مردم را از معصیت خدا بازمی دارد، او جانشین پیامبر خدا و امیرمؤمنان می باشد. او راهنمای مردم است و به امر خداوند با عهدشكنان و ستمگران و آنهایی كه از دین خارج شده اند، جهاد می نماید. آنچه می گویم از نزد خود نمی گویم، به فرمان خداوند آفریدگارم می گویم.
بارالها! دوست بدار هر كه علی علیه السلام را دوست بدارد، دشمن بدار هر كه علی علیه السلام را دشمن بدارد، دور گردان از رحمت خود آنهایی كه انكار كنند پیشوایی او را غضب فرما بر كسانی كه غضب كنند حق او را.
پروردگارا! تو این فرمان را بر من نازل فرمودی و پیشوایی امت
[ صفحه 150]
را بعد از من مخصوص علی علیه السلام ولی خود قرار دادی و دستور دادی كه به بیان آن مردم را آگاه نمایم و او را به پیشوایی منصوب گردانم و به این سبب دین را بر بندگانت كامل فرمودی و نعمتت را بر آنها تمام گردانیدی و از بندگانت به داشتن دین اسلام راضی شدی و فرمودی: «هر كس دینی غیر از اسلام اختیار نماید هرگز از او قبول نخواهد شد و در آخرت از زیانكاران است».
پروردگارا! تو را شاهد می گیرم و شهادت تو بر من كافی است كه من فرمان تو را رساندم.
ای مردم! خداوند عزوجل به سبب پیشوایی علی علیه السلام دین شما را كامل فرمود، پس كسانی كه به پیشوایی او و فرزندان من كه از صلب او هستند و بعد از او در مقام او قرار خواهند گرفت و تا روز قیامت پیشوای امت می باشند نگروند، روز قیامت كه بر خداوند عزوجل وارد شوند، اعمال آنها باطل و تباه گشته است و در آتش منزل و مأوای ابدی خواهند داشت و تخفیفی از عذاب بر آنها نخواهد بود و مورد نظر لطف قرار نخواهند گرفت.
ای مردم! این علی علیه السلام بهتر از شما مرا یاری می كند و از شما نزد من سزاوارتر و نزدیكتر و عزیزتر است و خداوند عزوجل و من از او راضی هستیم.
هیچ آیه ی رضایتی در قرآن نازل نشده، مگر درباره ی او و هیچ كجا خطاب بر مؤمنین نشده، مگر از او شروع شده و هیچ آیه ی مدحی در قرآن نازل نشده، مگر در مورد او و شهادت به بهشت در سوره ی «هل اتی» داده نشده، مگر برای او و برای احدی غیر از او آن سوره نازل نشده است. و غیر او را مدح نفرموده است.
[ صفحه 151]
ای مردم! او یاری كننده دین خدا و جدال كننده از جانب پیامبر خدا است، او پرهیزكار، پاكیزه، راهنما و راه یافته است، پیامبر شما بهترین پیامبران، جانشین او بهترین جانشینان و فرزندان او بهترین اوصیاء می باشند.
ای مردم! نسل هر پیامبری از صلب اوست و نسل من از صلب علی علیه السلام خواهد بود.
ای مردم! شیطان با حسدی كه داشت به وسوسه آدم را از بهشت بیرون كرد، مبادا شما حسد برید كه اعمالتان باطل شود و قدمهایتان بلغزد.
همانا آدم علیه السلام به سبب یك خطا به زمین هبوط نمود در حالی كه او برگزیده خداوند عزوجل بود. پس چگونه است كیفر شما و حال آنكه بعضی از شما دشمنان خدا خواهید بود؟
آگاه باشید كه دشمنی با علی علیه السلام نمی كند مگر كسی كه بدبخت است و دوستی با او نمی ورزد، مگر كسی كه با پرهیزكار است و ایمان به او نمی آورد، مگر كسی كه ایمان او خالص باشد، به خدا سوگند كه سوره ی عصر در مورد علی علیه السلام نازل شده كه: به نام خداوند بخشنده مهربان. «قسم به عصر كه بشر در زیانكاری است. مگر كسانی كه ایمان به خدا آورند و عمل شایسته انجام دهند و سفارش نمایند به پیروی از حق و توصیه نمایند به صبر و شكیبایی».
ای مردم! خدا را گواه می گیرم كه مأموریت خود را انجام دادم و فرمان خدا را به شما رساندم و بر فرستاده ی خدا وظیفه ای جز ابلاغ آشكارا نمی باشد.
ای مردم! از خداوند بترسید و آنچه را كه حق پرهیزكاری است
[ صفحه 152]
عمل نمایید تا مسلمان بمیرید.
ای مردم! ایمان بیاورید به خدا و پیامبر او و ایمان بیاورید به نوری كه نازل شده به پیامبر او، قبل از آنكه اعمالتان ناچیز شود و صورت هایتان به حسرت به عقب برگردد.
ای مردم! نور مطلق از جانب خداوند عزوجل می باشد و آن نور در من قرار گرفته است و بعد از من در علی علیه السلام می باشد و بعد از او در نسل او خواهد بود تا زمان حضرت قائم مهدی (عجل الله تعالی فرجه) آن كسی كه حق را آشكار نماید و حق از دست رفته ما را به ما برگرداند.
خداوند عزوجل ما را حجت خود قرار داده بر آنهایی كه كوتاهی می كنند و دشمنی می ورزند و مخالفت و خیانت می نمایند و گنه كار و ستمكار می باشند.
ای مردم! شما را انذار می دهم كه من فرستاده خداوند بر شما هستم و پیش از من هم رسولانی آمدند. آیا اگر من مردم، یا كشته شدم شما به آیین پیشینیان خود بازگشت می نمائید؟ و هر كه از اسلام برگشته و به گذشتگان خود بپیوندد هرگز به خداوند ضرری نمی رساند و خداوند پاداش شكرگزاران را به زودی عطا می فرماید.
آگاه باشید كه علی علیه السلام به شكیبایی و شكرگزاری موصوف است و بعد از او فرزندان من كه از صلب او هستند، صبور و شاكر می باشند.
ای مردم! بر خدا منت نگذارید كه مسلمان شده اید و اگر منت
[ صفحه 153]
نهید، خداوند بر شما غضب نموده و شما را به عذاب گرفتار می نماید، زیرا او مراقب اعمال شماست.
ای مردم! به زودی بعد از من پیشوایانی شما را به آتش دعوت می نمایند و آنها در قیامت یاوری نخواهند داشت.
ای مردم! بدانید كه خداوند تبارك و تعالی و من از آنها بیزاریم و بدانید كه آنها با یاران و پیروانشان در دركات پست جهنم جای دارند و جایگاه بدی متكبران خواهند داشت.
آگاه باشید كه آنها یاران صحیفه هستند. پس شما باید در موضوع صحیفه توجه نمایید. زیرا توطئه صحیفه همه را - جز عده معدودی - به گمراهی می كشاند.
ای مردم! من امامت و پیشوایی امت را به امانت به شما می سپارم و آن را به وراثت در فرزندان و اعقاب خود تا روز قیامت قرار می دهم.
ای مردم! آنچه مأمور به ابلاغ آن بودم به شما رساندم و این ابلاغ حجتی است بر كسانی كه حاضرند و آنهایی كه غائب می باشند و كسانی كه شاهدند و حضور دارند و آنهایی كه حضور ندارند و كسانی كه متولد شده اند و یا آنهایی كه متولد نشده اند. پس باید حاضرین به غائبین و پدرها به فرزندان تا قیامت این پیام را برسانند.
ای مردم! به زودی امامت و پیشوایی به صورت زمامداری و كشورداری غصب می گردد. لعنت خدا بر غضب كنندگان و بر آنهایی كه غاصبین را یاری می نمایند. و پروردگار به زودی به حساب جن و انس برای جزای اعمال رسیدگی می فرماید و آنگاه
[ صفحه 154]
شعله هایی از آتش و مس گداخته بر متمردین می افروزد كه نتوانند از خود دفع نمایند.
ای مردم! خداوند عزوجل شما را به حال خود واگذار ننموده كه هر چه بخواهید، انجام دهید. این آزادی عمل برای آن است كه پاك از ناپاك جدا گردد و خداوند شما را به غیب آگاه ننموده است.
ای مردم! به خدا سوگند! اهل شهرها و قریه ها هلاك نشدند مگر آن كه گفتار پیامبران خود را تكذیب نمودند و خداوند هلاك می نماید كسانی را كه ستمكار باشند، همچنان كه در كتاب خود نام آنها را ذكر فرموده است.
ای مردم! این علی علیه السلام امام و پیشوای شماست و او از مواعید الهی می باشد و خداوند بر آنچه وعده فرموده، وفا می نماید.
ای مردم! بیشتر پیشینیان گمراه شدند و خداوند آنها را هلاك نمود و بازماندگان متمرد را نیز هلاك می فرماید، هم چنان كه خداوند تبارك و تعالی فرماید: «آیا هلاك نكردیم گذشتگان را همان طور هلاك می نماییم بازماندگان را و با مجرمین چنین معامله خواهیم كرد. وای بر حال آنها روز قیامت اگر گفتار پیامبران را تكذیب كرده باشند».
ای مردم! خداوند به من امر و نهی فرموده و من به علی علیه السلام امر و نهی نمودم و علی علیه السلام آگاه شد به آنچه خداوند عزوجل به من امر و نهی فرموده است. پس بشنوید فرمان او را تا از غضب خداوند ایمن شوید و اطاعت كنید امر او را تا رستگار شوید و از نهی او احتراز كنید تا سعادتمند گردید و به میل او عمل نمایید و راه خود
[ صفحه 155]
را از راه او جدا نسازید.
ای مردم! من صراط مستقیم الهی در میان خلایق هستم و من شما را به پیروی از فرمان خدا امر می كنم و بعد از من علی علیه السلام صراط مستقیم خداوند می باشد.
و بعد از علی علیه السلام فرزندان من از صلب او پیشوایان امت هستند و مردم را به پیروی از فرمان خداوند دعوت نموده و در طریق حق راهنمایی می نمایند.
(آنگاه حضرتش فرمود:) به نام خداوند بخشنده مهربان، «حمد و ستایش خدای را كه پروردگار جهانیان است، خداوند بخشنده و مهربان است. صاحب روز جزا است. پروردگارا! تنها تو را می پرستیم و فقط از تو یاری می طلبیم. ما را به راه راست هدایت فرما. راه كسانی كه بر آنها نعمت بخشیدی، نه راه كسانی كه بر آنها غضب نمودی و نه راه گمراهان».
ای مردم! سوره حمد درباره ی من، علی علیه السلام و عترت من نازل شده است و شامل حال آنها بوده و به آنها اختصاص دارد و آنها دوستان خدا هستند و ترس و وحشتی بر آنها نیست و محزون هم نخواهند شد.
آگاه باشید حزب خداوند غالب است.
آگاه باشید دشمنان علی علیه السلام اهل تفرقه و نفاق و دشمن یكدیگر بوده و برادران شیاطین هستند كه بعضی بر بعض دیگر وحی و الهام می نمایند و گفتار ناهنجار آنها از روی غرور و جهل می باشد.
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من ایمان آورندگان به خدا
[ صفحه 156]
هستند. و خداوند عزوجل در كتاب خود آنها را چنین توصیف می فرماید:
«ای پیامبر، نمی یابی مردمی را كه به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشند و با دشمنان خدا و پیامبر دوستی نمایند، اگر چه آنها از پدران یا فرزندان یا برادران یا اقوام ایشان باشند، خداوند ایمان را در دل هایشان قرار داده است و آنها را از جانب خود یاری می فرماید و آنها به بهشت هایی داخل می شوند كه در زیر درختان آن جوی ها روان هستند و در آنجا جاویدان بوده و خداوند از آنها راضی و آنها هم از خداوند راضی می باشند و آنها حزب خدا هستند و حزب خدا رستگار خواهد بود».
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من را خداوند تبارك و تعالی چنین توصیف می فرماید: «آنها كسانی هستند كه ایمان آورده و ایمانشان را به ظلم آلوده ننموده اند. آنها ایمن از عذاب پروردگار می باشند و رستگار خواهند بود.»
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من را خداوند تبارك و تعالی چنین توصیف می فرماید: «آنها كسانی هستند كه داخل بهشت می شوند و در امن و امان می باشند و فرشتگان را ملاقات می نمایند در حالی كه به آنها خیر مقدم می گویند و نوید می دهند كه شما در بهشت جاویدان هستید».
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من را خداوند تبارك و تعالی چنین توصیف می فرماید: «آنها كسانی هستند بدون حساب داخل در بهشت خواهند شد».
آگاه باشید: دشمنان علی علیه السلام و عترت من كسانی هستند كه به
[ صفحه 157]
آتش دوزخ كشیده می شوند.
آگاه باشید: دشمنان علی علیه السلام و عترت من كسانی هستند كه غرش جهنم را می شنوند و لهیب آتش را كه در فوران است می بینند و هر دسته ای كه داخل در جهنم شوند دسته دیگر را لعنت می نمایند.
آگاه باشید! دشمنان علی علیه السلام و عترت من كسانی هستند كه خداوند درباره ی آنها چنین می فرماید: «هنگامی كه گروهی را در جهنم می ریزند، خازنین جهنم از آنها سئوال می نمایند؟ آیا پیامبری كه شما را از عذاب بترساند بر شما نیامد؟ در جواب گویند: آری، آمد ولی ما گفتار او را تكذیب نمودیم و به او گفتیم كه بر تو چیزی نازل نشده و تو در گمراهی آشكار می باشی».
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من كسانی هستند كه در خفا و پنهانی از پروردگار خود ترسان و ایمان آنها سبب آمرزش و پاداش بزرگ بر آنها خواهد بود.
ای مردم! بین بهشت و جهنم تفاوت بسیار است. دشمن ما كسی است كه خداوند او را مذمت كرده و لعنت نموده است. و دوست ما كسی است كه خداوند او را مدح نموده و دوست خود خوانده است.
ای مردم! بدانید من ترساننده هستم و علی علیه السلام راهنما است.
ای مردم! من پیامبر هستم و علی علیه السلام جانشین من است.
آگاه باشید! آخرین راهنمای امت هم از خاندان ما می باشد و او حضرت قائم مهدی علیه السلام است. درود خدا بر او باد.
آگاه باشید! او بر كلیه ملل با ادیان مختلف پیروز می گردد.
[ صفحه 158]
آگاه باشید! او از ظالمین انتقام می گیرد.
آگاه باشید! او تمام دژها را فتح نموده و ویران می گرداند.
آگاه باشید! او مشركین را از هر نژاد و ملتی باشند نابود می نماید.
آگاه باشید! او انتقام خون دوستان خدا را می گیرد.
آگاه باشید! او یاور دین خداوند عزوجل می باشد.
آگاه باشید! او كشتیبان دریای مواج و سامان بخش زندگی متلاطم خلایق است.
آگاه باشید! او فضل و برتری دانایان و جهل و بی خردی نادانان را می داند.
آگاه باشید! او برگزیده خداوند و منتخب او می باشد.
آگاه باشید! او وارث علوم است و علم او به تمام علوم احاطه دارد.
آگاه باشید! او گزارش دهنده فرمان خداوند عزوجل می باشد و احكام الهی را روشن می نماید.
آگاه باشید! او راست گو و درست كردار است و در انجام امور پایدار و استوار می باشد.
آگاه باشید! امور خلایق به او تفویض شده است.
آگاه باشید! پیامبران گذشته همه به وجود او بشارت داده اند.
آگاه باشید! او آخرین حجت خداوند است و بعد از او حجتی نخواهد بود و در جهان حقی نیست مگر با او و علم و دانشی نیست مگر نزد او.
آگاه باشید! هیچ كس بر او غلبه نمی نماید و كسی بر او پیروز نمی گردد.
[ صفحه 159]
آگاه باشید! او ولی خدا در زمین می باشد و حكم و فرمان او حكم و فرمان خداوند است و پروردگار او را به اسرار آفرینش خود از پنهان و آشكار آگاه ساخته است.
ای مردم! آنچه لازم بود برای شما روشن نمودم و به شما فهماندم و بعد از من علی علیه السلام آنچه لازم باشد به شما می فهماند.
ای مردم! پس از آن خطبه من پایان یافت شما را به دست دادن و بیعت با علی علیه السلام دعوت می نمایم و بعد از آن كه من با او بیعت نمودم، شما با او بیعت نمایید و به او تبریك گویید.
آگاه باشید! من با خداوند عهد و پیمان بسته ام و علی علیه السلام با من بیعت نموده است و من از طرف خداوند عزوجل از شما برای علی علیه السلام بیعت می گیرم. پس هر كه عهدشكنی كند ضرر آن بر خود اوست.
ای مردم! سعی بین صفا و مروه از شعارهای خدایی است. هر كس حج خانه خدا نماید، یا عمره به جای آورد گناهی بر او نمی باشد كه بر صفا و مروه طواف نماید و كسی كه خواستار كارهای نیك باشد و آن را انجام دهد خداوند پاداش او را می دهد و بر اعمال بندگان آگاه است.
ای مردم! به زیارت خانه خدا روید هیچ خاندانی وارد مكه نشود مگر آن كه به لطف میزبان مستغنی گردد و هیچ خاندانی سرپیچی ننماید مگر آنكه فقیر و مستمند گردد.
ای مردم! هیچ بنده ی مؤمنی در مواقف حج توقف ننماید مگر آن كه خداوند گناهانش را ببخشد و چنانچه زمان وقوف منقضی گردد و عمل حج انجام نشود باید در سال دیگر انجام داده شود.
[ صفحه 160]
ای مردم! حجاج مورد لطف خاص پروردگار می باشند و آنچه در راه خدا خرج نمایند برای آنها ذخیره خواهد بود و خداوند عمل هیچ نیكوكاری را ضایع نمی نماید.
ای مردم! زیارت خانه خدا را برای اكمال دین و انفاق در راه او انجام دهید و از آن جایگاه برنگردید مگر آنكه از گناهان خود توبه نمائید و تصمیم بگیرید كه دیگر هرگز مرتكب گناه نشوید.
ای مردم! نماز به پای دارید و زكات دهید آن چنان كه خداوند تبارك و تعالی دستور فرموده است و اگر هر آینه مدت زمانی گذشت و شما در انجام فرامین الهی كوتاهی كردید و یا دستورالعمل احكام را فراموش نمودید پس علی علیه السلام پیشوای شما و روشن كننده احكام الهی شماست، خداوند عزوجل او را بعد از من به این سمت منصوب فرموده است. و خداوند او را جانشین من قرار داده، هر چه از او سؤال نمایید به شما پاسخ می دهد و بر شما بیان می نماید آنچه را كه نمی دانید.
آگاه باشید! حلال و حرام احكام الهی بیش از آن است كه من همه را یادآور شوم و شما را در یك مكان به تمام آنها آگاه نمایم؛ ولی در این مقام شما را به حلال خدا امر می كنم و از حرام او نهی می نمایم و من مأمور هستم كه با شما اتمام حجت نمایم و برای قبول آنچه را كه پروردگار عزوجل بر من نازل فرموده از شما برای علی علیه السلام امیرمؤمنان بیعت بگیرم و پیشوایان بعد از او را كه از فرزندان من و نسل او می باشند به شما معرفی نمایم؛ پیشوایانی كه قائم آنها حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه) می باشد و تا روز قیامت حجت خدا بر خلق خواهد بود و به حق حكومت می فرماید.
[ صفحه 161]
ای مردم! من شما را به هر حلالی دلالت كردم و از هر حرامی نهی نمودم و حلال و حرام را از جانب پروردگار به شما رساندم و هرگز نمی توانم از گفتار خود برگردم و آن را تغییر و تبدیل نمایم. بر شماست كه آنها را یاد آورید و به خاطر بسپارید و به یكدیگر توصیه نمایید و آنها را تغییر و تبدیل ننمائید.
آگاه باشید! من مجددا گفتار خود را تكرار می نمایم. نماز را به پای دارید و زكات بدهید. امر به نیكی كنید و از منكر نهی نمایید.
و آگاه باشید كه بالاترین امر به معروف آن است كه در گفتار من استوار و ثابت قدم بمانید و به كسانی كه در این محل حضور ندارند، گفتار مرا برسانید و آنها را به قبول آن وادارید و از مخالفت با آن نهی نمایید این فرمانی است كه از جانب خداوند عزوجل صادر شده و من شما را به اطاعت از آن امر می نمایم و امر به معروف و نهی از منكر همان امر و نهی امام معصوم می باشد.
ای مردم! خداوند در قرآن معرفی می نماید كه امامان بعد از علی علیه السلام فرزندان او هستند. من هم به شما معرفی نمودم كه آنها فرزندان من و من پدر آنها می باشم، چنانچه خداوند تبارك و تعالی در كتاب خود فرماید: «كلمه باقیه را در نسل او قرار دادیم من شما را آگاه نمودم مادامی كه قرآن و عترت من راهنمای شما باشند، هرگز گمراه نخواهید شد».
ای مردم! از گناه دوری جویید و از روز قیامت بترسید. خداوند عزوجل می فرماید: «زلزله قیامت باعظمت است» به یاد مرگ باشید و زمان حساب و سنجش اعمال را فراموش ننمایید كه سرانجام در دادگاه عدل خداوند به حساب شما رسیدگی می شود و جزای
[ صفحه 162]
اعمال شما از نیك و بد داده خواهد شد. هر كس در آن دادگاه پرونده عملش پیروی از فرمان خدا باشد پاداش نیك به او عطا می شود و هر كه نافرمانی از خدا كرده باشد از بهشت بهره ای نخواهد داشت.
ای مردم! جمعیت شما بیشتر از آن است كه یك یك با من بیعت نمایید، خداوند عزوجل مرا امر فرموده كه با زبان از شما اقرار بگیرم برای پیشوایی علی علیه السلام امیرمؤمنان و امامان بعد از او كه به شما معرفی نمودم، آنها فرزندان من از صلب او خواهند بود.
پس همه شما اقرار نمایید و همه بگویید: «شنیدیم و اطاعت می كنیم و راضی هستیم و فرمان می بریم از آنچه ابلاغ نمودی بر ما از طرف پروردگار برای پیشوایی علی علیه السلام و پیشوایی فرزندان او كه امامان بعد از او خواهند بود، درود خدا بر آنها باد. بیعت می نماییم با دل های خود و جانهای خود و دست و زبان خود و با این بیعت باقی هستیم مادامی كه زنده ایم و زمانی كه می میریم و بعد از مرگ كه زنده می شویم و بیعت خود را تغییر و تبدیل نمی دهیم و شك نمی آوریم و مردد نمی شویم و از عهد خود برنمی گردیم. و پیمان شكن نمی باشیم و از خدا اطاعت می نماییم و مطیع تو هستیم و فرمانبر علی علیه السلام امیرمؤمنان و فرزندان او می باشیم و اطاعت می كنیم امامانی را كه اعلام نمودی از فرزندان تو از صلب علی علیه السلام بعد از حسن و حسین علیهماالسلام خواهند بود و تو مقام حسن و حسین علیهماالسلام را به ما معرفی نمودی و منزلت آنها را در پیشگاه خداوند بیان داشتی و آنها بزرگواران و آقایان جوانان اهل بهشت می باشند و بعد از پدر پیشوایان امت خواهند بود.»
[ صفحه 163]
ای مردم! باز هم بگویید: «اطاعت می كنیم خدا و پیامبر او را و اطاعت می نماییم علی علیه السلام و فرزندان او را و عهد و پیمان می بندیم با علی علیه السلام امیرمؤمنان با دل های خود و جان های خود و زبان های خود و بیعت می نماییم با كسی كه با علی علیه السلام بیعت نموده است و اقرار می نماییم كه هرگز این بیعت را تبدیل نكنیم و هرگز از آن سرپیچی ننماییم. در این بیعت خدا را شاهد می گیریم. و خداوند برای شهادت كافی است و تو هم بر ما شاهد باش و تمام كسانی كه فرمانبر تو هستند از آنهایی كه حضور دارند و آنهایی كه حضور ندارند و فرشتگان و مؤمنین همه بر ما شاهد باشند و شهادت خداوند بالاترین شهادت ها است».
ای مردم! آنچه را كه می گویید خداوند صدای شما را می شنود و از ضمیر شما آگاه است. هر كه پیروی نماید رستگار خواهد شد و هر كه سرپیچی نماید ضرر آن بر خود اوست. هر كه با علی علیه السلام بیعت نماید با خداوند عزوجل بیعت نموده است و دست قدرت خداوند بالاترین دست هاست.
ای مردم! از خدا بترسید و با علی علیه السلام امیرمؤمنان بیعت نمایید و بدانید كه او و فرزندان او حسن و حسین علیهماالسلام و پیشوایان بعد از آنها كلمه پاك و باقیه الهی در زمین می باشند. خداوند هلاك می نماید كسی را كه حیله كند، و ترحم می فرماید بر كسی كه وفادار بماند. هر كه عهدشكنی كند به خود ستم كرده است.
ای مردم! آنچه را كه با شما گفتم به دیگران بگویید در مقابل مقام امیرالمؤمنین تسلیم باشید و بگویید: «پروردگارا شنیدیم و اطاعت كردیم و آمرزش تو را می طلبیم و بازگشت ما به سوی تو می باشد».
[ صفحه 164]
و بگویید: «حمد و ستایش خدا را كه ما راهنمایی فرمود و اگر راهنمایی نمی نمود رستگار نمی شدیم».
ای مردم! فضایل علی بن ابی طالب علیه السلام را خداوند عزوجل در قرآن ذكر فرموده و آن بیشتر از آن است كه در یك مجلس بتوان بیان نمود. پس هر كه به فضایل او آگاهتان كرد و او را شناساند او را تصدیق نمایید.
ای مردم! هر كه از خدا و پیامبر و علی امیرمؤمنان و امامان بعد از او - كه به شما معرفی نمودم - اطاعت كند محققا به رستگاری بزرگی نایل شده است.
ای مردم آنهائی كه برای بیعت با علی سبقت گیرند و او را دوست بدارند و تسلیم امیرالمؤمنین باشند به نعم الهی در بهشت سرفراز خواهند شد.
ای مردم! سخنی گویید كه خدا از شما راضی و خشنود گردد و اگر شما و همه مردم روی زمین كافر شوید، هرگز ضرری به خدا نمی رسانید.
پروردگارا! مردان و زنان مؤمن را بیامرز و كافران را مورد خشم خود قرار ده.
حمد و ستایش مخصوص پروردگار عالمیان است. [2] .
[ صفحه 167]
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در مدینه، تمام شرایع و احكام - به جز حج و ولایت - را ابلاغ فرمود، و برای ابلاغ این دو، از مدینه حج گزارد.
جبرئیل علیه السلام نازل شد و به خدمت حضرتش عرضه داشت: یا محمد! خدای - جل اسمه - به تو سلام می رساند و می فرماید:
«من هیچ پیامبری از پیامبرانم، و هیچ پیامبری از رسولانم را قبض روح نكردم، مگر بعد از كامل كردن دینم و تأكید حجتم، اكنون دو فریضه - از دین - بر عهده ی تو باقی مانده كه مردم بدانها نیاز دارند، و باید به قوم خود برسانی:
(اول) فریضه حج.
(دوم) فریضه ولایت و خلافت پس از خودت.
همانا من زمینم را از حجت، خالی نگذارده ام و هرگز خالی نمی گذارم».
جبرئیل، پس از ابلاغ كلمات الهی عرضه داشت: خدای جل ثناؤه، به تو امر می فرماید كه فریضه ی حج را به قوم خود برسانی، خودت حج كنی، و هر كه
[ صفحه 122]
استطاعت دارد - از اهل شهر و اطراف و اعراب بادیه نشین - همه با تو حج كنند، و حج آنها را نیز مانند نماز، زكات و روزه ی آنها به ایشان بیاموزی، و هم چنان كه آنان را بر تمام شرایع واقف كردی، بر حج نیز واقف گردانی.
(امام علیه السلام در دنباله سخنان خود فرمود):
پس آنگاه منادی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در میان مردم ندا كرد: آگاه باشید كه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله اراده ی حج دارد و می خواهد حج را نیز مانند دیگر شرایع دینتان به شما بیاموزد و شما را بر حج، مانند دیگر احكام واقف گرداند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به همراهی مردم، از مدینه به سمت مكه حركت كردند. مردم، با دقت تمام به حركات پیامبر خدا صلی الله علیه و آله دقت می كردند، تا مانند آن حضرت، اعمال حج را به جای آورند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله اعمال حج را به جای آورد. و شمار كسانی كه به همراهی حضرتش برای ادای مناسك حج آمده بودند، به هفتاد هزار نفر می رسید، به عدد اصحاب حضرت موسی علیه السلام در زمانی كه از بنی اسرائیل برای هارون بیعت گرفت، بیعتی كه مردم پس از آن شكستند، و گوساله و سامری را پیروی كردند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نیز از مردم برای خلافت علی علیه السلام پیمان گرفت، مردم به عدد بنی اسرائیل، و پیمان شكنی آنها نیز مانند پیمان شكنی بنی اسرائیل، گام به گام مشابه هم.
ندای تلبیه (لبیك اللهم لبیك) تمام فضای مابین مكه و مدینه را پر كرده بود. هنگامی كه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به موقف رسید، جبرئیل از جانب خدای تعالی فرود آمد و عرضه داشت: ای محمد! خدای عزوجل به تو سلام می رساند و می فرماید:
همانا اجل تو نزدیك شده و مدت عمر تو سر آمده است. و من تو را به چیزی (مرگ) فرود می آورم، كه نه چاره ای از آن هست و نه گریزگاهی. پس پیمان خود را بسپار، و وصیت خود را عرضه دار. و تمام آنچه از علم و میراث علوم پیامبران پیشین و سلاح و تابوت و تمام آیات انبیا - كه نزد تو موجود است - به وصی و
[ صفحه 123]
خلیفه ی پس از خودت حجت بالغه ی من بر آفریدگانم، علی بن ابی طالب علیهماالسلام بسپار.
پس علی علیه السلام را به عنوان علم هدایت در میان مردم برپا دار. و عهد و میثاق و بیعتش را تجدید كن. و بیعتم را كه از آنان گرفته ای، و میثاق مرا كه از آنان ستانده ای به یادشان بیاور. و پیمانی را كه به ایشان عرضه كرده ای ولایت ولیم، مولایشان و مولای هر مؤمن و مؤمنه علی بن ابی طالب علیهماالسلام به آنان تذكر ده.
من هیچ پیامبری از پیامبرانم را قبض روح نكردم، مگر پس از كامل كردن دینم و تمام ساختن نعمتم به ولایت دوستانم و دشمنی دشمنانم. و این، كمال توحید و دین من، و اتمام نعمت من بر بندگانم به پیروی ولیم و اطاعت وی می باشد. و این، از آن رو است كه من زمینم را بدون سرپرستی كه حجت من بر آفریدگانم باشد، نمی گذارم.
پس امروز دینتان را برایتان كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم، و اسلام را به عنوان دین برای شما پسندیدم، به واسطه ی ولی من و مولای هر مؤمن و مؤمنه، علی بنده ام و وصی پیامبرم و خلیفه پس از حضرتش و حجت بالغه ی من بر آفریدگانم، كه طاعت او به طاعت محمد پیامبرم همراه است. و اطاعت او و اطاعت محمد، با اطاعت من همراه است. هر كه او را اطاعت كند، مرا اطاعت كرده و هر كه او را عصیان نماید، مرا عصیان نموده است. او را علم، میان خود و خلقم قرار دادم. هر كه او را به امامت بشناسد، مؤمن باشد. و هر كه او را انكار كند، كافر است. و هر كه كسی را در بیعت با او شریك سازد، مشرك است. و هر كه مرا با ولایت او ملاقات كند، داخل بهشت شود. و هر كه مرا با دشمنی او ملاقات كند، داخل آتش گردد.
پس ای محمد! علی علیه السلام را علم هدایت برپا دار. و از آنان بیعت بگیر. و عهد و میثاق مرا با آنان تجدید نما، كه من تو را به نزد خود قبض روح می كنم و به سوی خود فرامی خوانم.
[ صفحه 124]
(امام علیه السلام در ادامه روایت فرمود:)
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ترسید كه قوم او و اهل نفاق و شقاق متفرق شوند و به جاهلیت بازگرداند، چرا كه دشمنی آنها را می دانست، و آگاه بود كه چه كینه و دشمنی در درون خود نسبت به علی علیه السلام دارند. از این رو، پیامبر صلی الله علیه و آله از جبرئیل درخواست كرد تا از پروردگار متعال، بخواهد كه پیامبر را از فتنه ی مردم در امان خود بگیرد.
پیامبر صلی الله علیه و آله منتظر بود كه جبرئیل، عصمت الهی از فتنه های منافقان را از جانب خدای جل اسمه بیاورد. از این رو، ابلاغ پیام الهی را به تأخیر انداخت، تا این كه به مسجد خیف رسید. جبرئیل، در مسجد خیف بر حضرتش فرود آمد و به ایشان امر نمود كه آنچه را از جانب الهی آورده انجام دهد، اما از حفظ و عصمت الهی سخنی به میان نیاورد.
پیامبر فرمود: ای جبرئیل! من می ترسم تا مردم مرا تكذیب كنند و گفته های مرا در مورد علی علیه السلام قبول ننمایند.
لذا حركت كرد، تا به غدیرخم در نزدیكی جحفه رسید. در محل غدیرخم، جبرئیل در حالی به خدمت پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله رسید كه پنج ساعت از روز گذشته بود. و با تهدید و وعید و وعده ی حفظ الهی پیامبر از فتنه ی مردم، وارد شد.
جبرئیل عرض كرد: ای محمد! خدای عزوجل به تو سلام می رساند و می فرماید: «ای پیامبر! آنچه را از جانب پروردگارت به تو نازل شده» در مورد علی علیه السلام «به مردم برسان. و اگر چنین نكنی، رسالت او را به اتمام نرسانده ای. و خدا، تو را از مردم حفظ می كند».
اولین مسافران كاروان، به جحفه رسیده بودند. جبرئیل به پیامبر صلی الله علیه و آله عرض كرد تا امر نماید كه هر كه جلو رفته برگردد. و هر كه هنوز به غدیرخم نرسیده، بیاید و همه آنجا توقف كنند، تا در آنجا علی علیه السلام را به عنوان جانشین خود و علم
[ صفحه 125]
هدایت معرفی نماید، و آنچه را كه خدا در مورد علی علیه السلام نازل فرموده به آنها برساند، و به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله خبر داد كه خدا او را از فتنه مردم حفظ می كند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در این هنگام كه عصمت الهی نازل شد، به منادی امر فرمود كه در میان مردم ندا كند: «الصلاة الجامعة» و به پیش رفتگان فرمان بازگشت، و به عقب ماندگان فرمان توقف دهد. و طرف راست جاده را تا كنار مسجد الغدیر [1] خالی نمایند. و این را جبرئیل از جانب خدای عز اسمه امر كرده بود.
در آن محل، چند درخت بود. پیامبر صلی الله علیه و آله امر فرمود كه در زیر سایه ی آن درختان سنگ هایی به شكل منبر برایشان نصب نمایند، تا بر مردم مشرف باشد. آنها كه جلو رفته بودند، بازگشتند. و آنها كه نرسیده بودند، آمدند و در همانجا ماندند. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله بر فراز آن منبر ایستاد، سپس حمد و ثنای خدا گفت و فرمود:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله الذی علا فی توحده، و دنی فی تفرده، و جل فی سلطانه، و عظم فی أركانه، و احاط بكل شیی ء علما و هو فی مكانه، و قهر جمیع الخلق بقدرته و برهانه.
مجیدا لم یزل محمودا لا یزال، باری ء المسموكات، و داحی المدحوات، و جبار الأرضین و السموات، سبوح قدوس رب الملائكة و الروح. متفضل علی جمیع من برأه، متطول علی جمیع من انشأه، یلحظ كل عین و العیون لا تراه، كریم حلیم ذو أناة، قد وسع كل شیی ء رحمته و من علیهم بنعمته. لا یعجل بانتقامه و لا یبادر الیهم بما استحقوا من عذابه، قد فهم السرائر و علم الضمآئر، و لم تخف علیه المكنونات، و لا اشتبهت علیه الخفیات.
[ صفحه 126]
له الأحاطة بكل شی ء و الغلبة علی كل شی ء و القوة فی كل شی ء، و القدرة علی كل شی ء.
و لیس مثله شی ء، و هو منشی ء الشیی ء حین لا شی ء، دائم قائم بالقسط لا اله الا هو العزیز الحكیم. جل عن ان تدركه الابصار و هو یدرك الابصار و هو اللطیف الخبیر، لا یلحق احد وصفه من معاینة، و لا یجد أحد كیف هو من سر و علانیة الا بما دل عزوجل علی نفسه.
و أشهد أنه الله الذی ملأ الدهر قدسه، و الذی یغشی الابد نوره، و الذی ینفذ امره بلا مشاورة مشیر و لا معه شریك فی تقدیر و لا تفاوت فی تدبیر، صور ما ابدع علی غیر مثال و خلق ما خلق بلا معونة من احد و لا تكلف و لا احتیال، انشأها فكانت و برأها فبانت، فهو الله الذی لا اله الا هو المتقن الصنعة الحسن الصنیعة العدل الذی لا یجور و الاكرم الذی ترجع الیه الامور.
و اشهد انه الذی تواضع كل شی ء لقدرته، خضع كل شی ء لهیبته، مالك الاملاك، و مفلك الافلاك، و مسخر الشمس و القمر كل یجری لاجل مسمی یكور اللیل علی النهار، و یكور النهار علی اللیل یطلبه حثیثا.
قاصم كل جبار عنید، و مهلك كل شیطان مرید، لم یكن معه ضد و لا ند احد صمد لم یلد و لم یولد و لم یكن له كفوا احد، اله واحد و رب ماجد یشاء فیمضی و یرید فیقضی و یعلم فیحصی و یمیت و یحیی و یفقر و یغنی و یضحك و یبكی و یدنی و یقضی و یمنع و یعطی.
له الملك و له الحمد بیده الخیر و هو علی كل شی ء قدیر، یولج اللیل فی النهار و یولج النهار فی اللیل لا اله الا هو العزیز الغفار، مجیب الدعآء و مجزل العطآء محصی الأنفاس و رب الجنة و الناس، لا یشكل علیه شی ء و لا یضجره صراخ المستصرخین و لا یبرمه الحاح الملحین، العاصم
[ صفحه 127]
للصالحین، و الموفق للمفلحین و مولی العالمین، الذی استحق من كل خلق ان یشكره و یحمده.
احمده علی السرآء و الضراء و الشدة و الرخآء، و أومن به و ملائكته و كتبه و رسله، اسمع امره و اطیع و ابادر الی كل ما یرضاه و استسلم لقضائه رغبة فی طاعته، و خوفا من عقوبته، لانه الله الذی لا یؤمن مكره و لا یخاف جوره.
و اقر له علی نفسی بالعبودیة، و اشهد له بالربوبیة، و اؤدی ما اوحی الی حذرا من ان لا افعل فتحل بی منه قارعة لا یدفعها عنی احد و ان عظمت حیلته لا اله الا هو، لانه قد اعلمنی انی ان لم ابلغ ما انزل الی فما بلغت رسالته و قد ضمن لی تبارك و تعالی العصمة، و هو الله الكافی الكریم، فأوحی الی:
بسم الله الرحمن الرحیم (یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیك من ربك) فی علی (و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمك من الناس)
معاشر الناس! ما قصرت فی تبلیغ ما انزله الله تعالی الی، و انا مبین لكم سبب نزول هذه الآیة.
ان جبرئیل علیه السلام هبط الی مرارا ثلاثا یأمرنی عن السلام ربی و هو السلام ان اقوم فی هذا المشهد فاعلم كل ابیض و اسود: ان علی بن ابی طالب علیهماالسلام اخی و وصیی و خلیفتی و الامام من بعدی، الذی محله منی محل هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی و هو ولیكم بعد الله و رسوله.
و قد انزل الله تبارك و تعالی علی بذلك آیة من كتابه: (انما ولیكم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة و یؤتون الزكاة و هم راكعون) و علی بن ابی طالب علیهماالسلام اقام الصلاة و آتی الزكاة و هو راكع یرید الله عزوجل فی كل حال.
[ صفحه 128]
و سألت جبرئیل علیه السلام ان یستعفی لی عن تبلیغ ذلك الیكم - ایها الناس - لعلمی بقلة المتقین و كثرة المنافقین و ادغال الآثمین و حیل المستهزئین بالاسلام الذین و صفهم الله تعالی فی كتابه بانهم یقولون بألسنتهم ما لیس فی قلوبهم و یحسبونه هینا و هو عند الله عظیم، و كثرة اذاهم لی فی غیر مرة حتی سمونی اذنا.
و زعموا انی كذلك لكثرة ملازمته ایای و اقبالی علیه، حتی انزل الله عزوجل فی ذلك قرآنا: (و منهم الذین یؤذون النبی و یقولون هو اذن قل اذن) علی الذین یزعمون انه اذن (خیر لكم یؤمن بالله و یؤمن للمؤمنین).
ولو شئت ان اسمی بأسمائهم لسمیت و ان اومی الیهم بأعیانهم لأومیت و ان ادل علیهم لدللت، و لكنی والله! فی امورهم قد تكرمت، و كل ذلك لا یرضی الله منی الا ان ابلغ ما انزل الی (یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیك من ربك) فی علی (و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمك من الناس).
فاعلموا معاشر الناس! ان الله قد نصبه لكم ولیا و اماما مفترضا طاعته علی المهاجرین و الأنصار و علی التابعین لهم باحسان، و علی البادی و الحاضر و علی الأعجمی و العربی و الحر و المملوك و الصغیر و الكبیر و علی الأبیض و الأسود و علی كل موحد ماض حكمه جائز قوله نافذ امره، ملعون من خالفه مرحوم من تبعه مؤمن من صدقه، فقد غفر الله له و لمن سمع منه و اطاع له.
معاشر الناس! انه آخر مقام اقومه هذا المشهد فاسمعوا و أطیعوا و انقادوا لامر ربكم، فان الله عزوجل هو ربكم و ولیكم و الهكم ثم من دونه رسوله محمد ولیكم القائم المخاطب لكم، ثم من بعدی علی ولیكم
[ صفحه 129]
و امامكم بأمر الله ربكم، ثم الامامة فی ذریتی من ولده الی یوم القیامة یوم تلقون الله و رسوله، لا حلال الا ما احله الله و لا حرام الا ما حرمه الله، عرفنی الحلال و الحرام و انا افضیت بما علمنی ربی من كتابه و حلاله و حرامه الیه.
معاشر الناس! ما من علم الا و قد أحصاه الله فی، و كل علم علمت فقد احصیته فی علی امام المتقین، و ما من علم الا و قد علمته علیا، و هو الامام المبین.
معاشر الناس! لا تضلوا عنه و لا تنفروا منه و لا تستكبروا من ولایته، فهو الذی یهدی الی الحق و یعمل به و یزهق الباطل و ینهی عنه و لا تاخذه فی الله لومة لائم.
ثم انه اول من آمن بالله و رسوله، و هو الذی فدی رسول الله بنفسه و هو الذی كان مع رسول الله و لا احد یعبد الله مع رسوله من الرجال غیره.
معاشر الناس! فضلوه فقد فضله الله، و اقبلوه فقد نصبه الله.
معاشر الناس! انه امام من الله و لن یتوب الله علی احد انكر ولایته، و لن یغفر الله له، حتما علی الله ان یفعل ذلك بمن خالف امره فیه و ان یعذبه عذابا شدیدا نكرا ابد الآباد و دهر الدهور، فاحذروا ان تخالفوه فتصلوا نارا وقودها الناس و الحجارة اعدت للكافرین.
ایها الناس! بی والله! بشر الأولون من النبیین والمرسلین، و انا خاتم الأنبیاء و المرسلین و الحجة علی جمیع المخلوقین من اهل السماوات و الأرضین، فمن شك فی ذلك فهو كافر كفر الجاهلیة الأولی، و من شك فی شی ء من قولی هذا فقد شك فی الكل منه، و الشاك فی الكل فله النار.
معاشر الناس! حبانی الله بهذه الفضیلة منا منه علی و احسانه منه الی، و لا اله الا هو، له الحمد منی ابد الآبدین و دهر الداهرین علی كل حال.
[ صفحه 130]
معاشر الناس! فضلوا علیا، فانه افضل الناس بعدی من ذكر و انثی، بنا انزل الله الرزق و بقی الخلق، ملعون ملعون مغضوب مغضوب من رد قولی هذا و لم یوافقه.
الا ان جبرئیل خبرنی عن الله تعالی بذلك و یقول:
«من عادی علیا و لم یتوله فعلیه لعنتی و غضبی (فلتنظر نفس ما قدمت لغد، و اتقوا الله ان تخالفوه فتزل قدم بعد ثبوتها ان الله خبیر بما تعملون).
معاشر الناس! انه جنب الله الذی ذكر فی كتابه، فقال تعالی: (یا حسرتی علی ما فرطت فی جنب الله).
معاشر الناس! تدبروا القرآن و افهموا آیاته و انظروا الی محكماته و لا تتبعوا متشابهه، فوالله! لن یبین لكم زواجره و لا یوضح لكم تفسیره الا الذی انا آخذ بیده و مصعده الی وشائل بعضده و معلمكم ان «من كنت مولاه فهذا علی مولاه»، و هو علی بن ابی طالب اخی و وصیی، و موالاته من الله عزوجل انزلها علی.
معاشر الناس! ان علیا و الطیبین من ولدی هم الثقل الاصغر، و القرآن هو الثقل الاكبر، فكل واحد منبی ء عن صاحبه و موافق له لن یفترقا حتی یردا علی الحوض. هم امنآء الله فی خلقه و حكامه فی ارضه.
ألا و قد ادیت، ألا و قد بلغت، ألا و قد اسمعت، ألا و قد اوضحت، ألا و ان الله عزوجل قال و انا قلت عن الله عزوجل، ألا انه لیس امیرالمؤمنین غیر اخی هذا و لا تحل امرة المؤمنین بعدی لأحد غیره.
(ثم ضرب بیده الی عضده فرفعه، و كان منذ اول ما صعد رسول الله صلی الله علیه و آله شال علیا حتی صارت رجلاه مع ركبة رسول الله صلی الله علیه و آله، ثم قال:)
[ صفحه 131]
معاشر الناس! هذا علی اخی و وصیی و واعی علمی و خلیفتی علی امتی و علی تفسیر كتاب الله عزوجل، و الداعی الیه و العامل بما یرضاه، و المحارب لأعدآئه و اوالی علی طاعته، و الناهی عن معصیته خلیفة رسول الله و امیرالمؤمنین و الامام الهادی و قاتل الناكثین و القاسطین و المارقین بأمر الله، اقول ما یبدل القول لدی بأمر ربی.
اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه، و العن من انكره، و اغضب علی من جحد حقه.
اللهم انك انزلت علی ان الامامة بعدی لعلی ولیك عند تبیانی ذلك و نصبی ایاه بما اكملت لعبادك من دینهم و اتممت علیهم نعمتك و رضیت لهم الاسلام دینا، فقلت: (و من یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه و هو فی الآخرة من الخاسرین).
اللهم انی اشهدك و كفی بی شهیدا انی قد بلغت.
معاشر الناس! انما اكمل الله عزوجل دینكم بامامته، فمن لم یأتم به و بمن یقوم مقامه من ولدی من صلبه الی یوم القیامة و العرض علی الله عزوجل فأولئك الذین حبطت اعمالهم و فی النار هم خالدون، لا یخفف عنهم العذاب و لا هم ینظرون.
معاشر الناس! هذا علی انصركم لی و احقكم بی و اقربكم الی و اعزكم علی، و الله عزوجل و انا عنه راضیان، و ما نزلت آیة رضی الا فیه، و ما خاطب الله الذین آمنوا الا بدأ به، و لا نزلت آیة مدح فی القرآن الا فیه، و لا شهد بالجنة فی (هل اتی علی الانسان) الا له، و لا انزلها فی سواه، و لا مدح بها غیره.
معاشر الناس! هو ناصر دین الله و المجادل عن رسول الله، و هو التقی النقی الهادی المهدی، نبیكم خیر نبی و وصیكم خیر وصی و بنوه خیر الأوصیآء.
[ صفحه 132]
معاشر الناس! ذریة كل نبی من صلبه و ذریتی من صلب علی.
معاشر الناس! ان ابلیس اخرج آدم من الجنة بالحسد، فلا تحسدوه فتحبط اعمالكم و تزل اقدامكم، فان آدم علیه السلام اهبط الی الارض بخطیئة واحدة و هو صفوة الله عزوجل فكیف بكم و انتم انتم و منكم اعدآء الله.
ألا انه لا یبغض علیا الا شقی و لا یتولی علیا الا تقی، و لا یؤمن به الا مؤمن مخلص.
وفی علی والله! نزلت سورة العصر (بسم الله الرحمن الرحیم و العصر - ان الانسان لفی خسر - الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر).
معاشر الناس! قد استشهدت الله و بلغتكم رسالتی، و ما علی الرسول الا البلاغ المبین.
معاشر الناس! اتقوا الله حق تقاته، و لا تموتن الا و انتم مسلمون.
معاشر الناس! آمنوا بالله و رسوله و النور الذی انزل معه من قبل ان نطمس وجوها فنردها علی ادبارها.
معاشر الناس! النور من الله عزوجل فی مسلوك ثم فی علی ثم فی النسل منه الی القآئم المهدی الذی یأخذ بحق الله و بكل حق هو لنا، لأن الله عزوجل قد جعلنا حجة علی المقصرین و المعاندین و المخالفین و الخائنین و الآثمین و الظالمین من جمیع العالمین.
معاشر الناس! انی أنذركم انی رسول الله الیكم قد خلت من قبلی الرسل افان مت أو قتلت انقلبتم علی اعقابكم و من ینقلب علی عقبیه فلن یضر الله شیئا و سیجزی الله الشاكرین.
الا و ان علیا هو الموصوف بالصبر و الشكر ثم من بعده ولدی من صلبه.
[ صفحه 133]
معاشر الناس! لا تمنوا علی الله تعالی اسلامكم فیسخط علیكم و یصیبكم بعذاب من عنده انه لبالمرصاد.
معاشر الناس! انه سیكون من بعدی ائمة یدعون الی النار و یوم القیامة لا ینصرون.
معاشر الناس! ان الله تعالی و أنا بریئان منهم.
معاشر الناس! انهم و اشیاعهم و اتباعهم و انصارهم فی الدرك الأسفل من النار و لبئس مثوی المتكبرین.
ألا انهم اصحاب الصحیفة فلینظر احدكم فی صحیفته فذهب علی الناس الا شرذمة منهم امر الصحیفة.
معاشر الناس! انی ادعها امامة و وراثة فی عقبی الی یوم القیامة، و قد بلغت ما امرت بتبلیغه حجة علی كل حاضر و غائب و علی كل احد ممن شهد أو لم یشهد، ولد أو لم یولد، فلیبلغ الحاضر الغائب و الوالد الولد الی یوم القیامة، و سیجعلونها ملكا و اغتصابا، ألا لعن الله الغاصبین و المغتصبین، و عندها سنفرغ لكم ایها الثقلان فیرسل علیكما شواظ من نار و نحاس فلا تنتصران.
معاشر الناس! ان الله عزوجل لم یكن یذركم علی ما انتم علیه حتی یمیز الخبیث من الطیب، و ما كان الله لیطلعكم علی الغیب.
معاشر الناس! انه ما من قریة الا والله مهلكها بتكذیبها، و كذلك یهلك القری و هی ظالمة كما ذكر الله تعالی، و هذا علی امامكم و ولیكم و هو مواعید الله والله یصدق ما وعده.
معاشر الناس! قد ضل قبلكم اكثر الأولین، والله! لقد أهلك الأولین و هو مهلك الآخرین، قال الله تعالی: (الم نهلك الأولین ثم نتبعهم الاخرین - كذلك نفعل بالمجرمین - ویل یومئذ للمكذبین).
[ صفحه 134]
معاشر الناس! ان الله قد أمرنی و نهانی، و قد امرت علیا و نهیته، فعلم الأمر و النهی من ربه عزوجل، فاسمعوا لأمره تسلموا، و اطیعوه تهتدوا، و انتهوا لنهیه ترشدوا، و صیروا الی مراده و لا یتفرق بكم السبل عن سبیله.
معاشر الناس! انا صراط الله المستقیم الذی امركم باتباعه ثم علی من بعدی، ثم ولدی من صلبه ائمة یهدون الی الحق و به یعدلون. (ثم قرأ:)
بسم الله الرحمن الرحیم
(الحمد لله رب العالمین - الرحمن الرحیم - مالك یوم الدین - ایاك نعبد و ایاك نستعین - اهدنا الصراط المستقیم - صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین) (و قال):
فی نزلت و فیهم نزلت و لهم عمت و ایاهم خصت، اولئك اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون.
ألا ان حزب الله هم الغالبون.
ألا ان اعدآء علی هم أهل الشقاق و النفاق و الحادون و هم العادون و اخوان الشیاطین الذین یوحی بعضهم الی بعض زخرف القول غرورا.
ألا ان اولیآئهم المؤمنون الذین ذكرهم الله فی كتابه فقال عزوجل: (لا تجد قوما یؤمنون بالله و الیوم الآخر یوادون من حاد الله و رسوله ولو كانوا آبائهم او ابنائهم او اخوانهم او عشیرتهم اولئك كتب فی قلوبهم الایمان و ایدهم بروح منه و یدخلهم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها رضی الله عنهم و رضوا عنه اولئك حزب الله الا ان حزب الله هم المفلحون).
ألا ان اولیاء هم الذین وصفهم الله عزوجل، فقال: (الذین آمنوا و لم یلبسوا ایمانهم بظلم اولئك لهم الأمن و هم مهتدون).
[ صفحه 135]
ألا ان اولیاء هم الذین وصفهم الله عزوجل، فقال: (الذین یدخلون الجنة آمنین. تتلقاهم الملائكة بالتسلیم ان طبتم فادخلوها خالدین).
ألا ان اولیآئهم الذین قال الله عزوجل: (یدخلون الجنة بغیر حساب).
ألا ان اعدآئهم الذین یصلون سعیرا.
ألا ان اعدآئهم الذین یسمعون لجهنم شهیقا و هی تفور و لها زفیر: (كلما دخلت امة لعنت اختها).
ألا ان اعدآئهم الذین قال الله عزوجل: (كلما القی فیها فوج سألهم خزنتها الم یأتكم نذیر - قالوا بلی قد جائنا نذیر فكذبنا و قلنا ما نزل الله من شی ء ان انتم الا فی ضلال مبین).
ألا ان اولیآئهم الذین یخشون ربهم بالغیب لهم مغفرة و اجر كبیر.
معاشر الناس! شتان ما بین الجنة و السعیر، عدونا من ذمه الله و لعنه و ولینا من مدحه الله و احبه.
معاشر الناس! الا و انی منذر و علی هاد.
معاشر الناس! انی نبی و علی وصیی.
ألا و ان خاتم الأئمة منا القآئم المهدی صلوات الله علیه.
ألا انه الظاهر علی الدین.
ألا انه المنتقم من الظالمین.
ألا انه فاتح الحصون و هادمها.
ألا انه قاتل كل قبیلة من اهل الشرك.
ألا انه مدرك كل ثار لأولیآء الله عزوجل.
ألا انه ناصر دین الله عزوجل.
ألا انه العراف فی بحر عمیق.
[ صفحه 136]
ألا انه یسم كل ذی فضل بفضله و كل ذی جهل بجهله.
ألا انه خیرة الله و مختاره.
ألا انه وارث كل علم و المحیط به.
ألا انه المخبر عن ربه عزوجل و المنبه بأمر ایمانه.
ألا انه الرشید السدید.
ألا انه المفوض الیه.
ألا انه قد بشر به من سلف بین یدیه.
ألا انه الباقی حجة و لا حجة بعده و لا حق الا معه و لا نور الا عنده.
ألا انه لا غالب له و لا منصور علیه.
ألا انه ولی الله فی ارضه و حكمه فی خلقه و امینه فی سره و علانیته.
معاشر الناس قد بینت لكم و أفهمتكم، و هذا علی یفهمكم بعدی.
ألا و انی عند انقضآء خطبتی ادعوكم الی مصافقتی علی بیعته و الاقرار به ثم مصافقته بعدی.
ألا و انی قد بایعت الله و علی قد بایعنی و انا آخذكم بالبیعة له عن الله عزوجل: (فمن نكث فانما ینكث علی نفسه).
معاشر الناس! ان الصفا و المروة من شعآئر الله: (فمن حج البیت أو اعتمر فلا جناح علیه ان یطوف بهما و من تطوع خیرا فان الله شاكر علیم).
معاشر الناس! حجوا البیت، فما ورده اهل بیت الا استغنوا، و لا تخلفوا عنه الا افتقروا.
معاشر الناس! ما وقف بالموقف مؤمن الا غفر الله له ما سلف من ذنبه الی وقته ذلك فاذا انقضت حجته استؤنف عمله.
معاشر الناس! الحجاج معانون و نفقاتهم مخلفة، والله لا یضیع اجر المحسنین.
[ صفحه 137]
معاشر الناس حجوا البیت بكمال الدین و النفقه، و لا تنصرفوا عن المشاهد الا بتوبة و اقلاع.
معاشر الناس! اقیموا الصلاة و آتوا الزكاة كما امركم الله عزوجل، لئن طال علیكم الأمد فقصرتم أو نسیتم فعلی ولیكم و مبین لكم الذی نصبه الله عزوجل بعدی، و من خلفه الله منی و من یخبركم بما تسألون عنه و یبین لكم ما لا تعلمون.
ألا ان الحلال و الحرام اكثر من أن أحصیهما و اعرفهما، فأمر بالحلال و انهی عن الحرام فی مقام واحد، فأمرت ان آخذ البیعة منكم و الصفقة لكم بقبول ما جئت به عن الله عزوجل فی علی امیرالمؤمنین و الأئمة من بعده الذین هم منی و منه، ائمة قائمهم المهدی الی یوم القیامة الذی یقضی بالحق.
معاشر الناس! كل حلال دللتكم علیه و كل حرام نهیتكم عنه فانی لم ارجع عن ذلك و لم ابدل.
ألا فاذكروا ذلك و احفظوه و تواصوا به و لا تبدلوه و لا تغیروه.
ألا و انی قد اجدد القول.
ألا فأقیموا الصلاة و آتوا الزكاة و أمروا بالمعروف و انهوا عن المنكر.
ألا و ان رأس الأمر بالمعروف ان تنتهوا الی قولی و تبلغوه من لم یحضره و تأمروه بقبوله و تنهوه عن مخالفته، فانه امر من الله عزوجل و منی، و لا امر بمعروف و لا نهی عن منكر الا مع امام معصوم.
معاشر الناس! القرآن یعرفكم الأئمة من بعده ولده، عرفتكم انهم منی و انا منهم، حیث یقول الله عزوجل فی كتابه: (و جعلها كلمة باقیة فی عقبه) و قلت: (لن تضلوا ما ان تمسكتم بهما).
ر الناس! التقوی التقوی، احذروا الساعة كما قال الله تعالی:
[ صفحه 138]
(ان زلزلة الساعة شی ء عظیم) اذكروا الممات و الحساب و الموازین و المحاسبة بین یدی رب العالمین و الثواب و العقاب. فمن جآء بالحسنة اثیب علیها و من جآء بالسیئة فلیس له فی الجنان نصیب.
معاشر الناس! انكم اكثر من ان تصافقونی بكف واحدة، و قد امرنی الله عزوجل ان آخذ من ألسنتكم الاقرار بما عقدت لعلی من امرة المؤمنین، و من جآء بعده من الأئمة منی و منه علی ما اعلمتكم ان ذریتی من صلبه، فقولوا بأجمعكم: «انا سامعون مطیعون راضون منقادون لما بلغت عن ربنا و ربك فی امر علی صلوات الله علیه و امر ولده من صلبه من الأئمة، نبایعك علی ذلك بقلوبنا و أنفسنا و ألسنتنا و أیدینا علی ذلك نحیی و نموت و نبعث و لا نغیر و لا نبدل و لا نشك و لا نرتاب و لا نرجع من عهد و لا ننقص المیثاق نطیع الله و نطیعك و علیا امیرالمؤمنین و ولده الأئمة الذین ذكرتهم من ذریتك من صلبه بعد الحسن و الحسین الذین قد عرفتكم مكانهما منی و محلهما عندی و منزلتهما من ربی عزوجل».
فقد ادیت ذلك الیكم و انهما سیدا شباب اهل الجنة، و انهما الامامان بعد ابیهما علی و انا ابوهما قبله، و قولوا: «اطعنا الله بذلك و ایاك و علیا و الحسن و الحسین و الأئمة الذین ذكرت عهدا و میثاقا مأخوذا لأمیرالمؤمنین من قلوبنا و انفسنا و ألسنتنا و مصافقة ایدینا من ادركهما بیده و اقر بهما بلسانه و لا نبتغی بذلك بدلا و لا نری من انفسنا عنه حولا ابدا».
أشهدنا الله و كفی بالله شهیدا و انت علینا به شهید، و كل من اطاع ممن ظهر و استتر و ملائكة الله و جنوده و عبیده و الله اكبر من كل شهید.
معاشر الناس! ما تقولون؟! فان الله یعلم كل صوت و خافیة كل نفس، فمن اهتدی فلنفسه و من ضل فانما یضل علیها، و من بایع فانما یبایع الله عزوجل ید الله فوق ایدیهم.
[ صفحه 139]
معاشر الناس! فاتقوا الله و بایعوا علیا امیرالمؤمنین و الحسن و الحسین و الأئمة كلمة طیبة باقیة، یهلك الله من غدر و یری الله من وفی، فمن (نكث فانما ینكث علی نفسه).
معاشر الناس! قولوا الذی قلت لكم و سلموا علی علی بامرة المؤمنین، و قولوا: «سمعنا و اطعنا غفرانك ربنا و الیك المصیر»، و قولوا: «الحمد لله الذی هدانا لهذا و ما كنا لنهتدی لولا ان هدانا الله».
معاشر الناس! ان فضائل علی بن ابی طالب عندالله عزوجل، و قد انزلها فی القرآن اكثر من ان أحصیها فی مقام واحد، فمن انبأكم بها و عرفها فصدقوه.
معاشر الناس! من یطع الله و رسوله و علیا و الائمة الذین ذكرتهم فقد فاز فوزا عظیما.
معاشر الناس! السابقون السابقون الی مبایعته و موالاته و التسلیم علیه بامرة المؤمنین، اولئك هم الفآئزون فی جنات النعیم.
معاشر الناس قولوا ما یرضی الله به عنكم من القول: (فان تكفروا انتم و من فی الأرض جمیعا فلن یضر الله شیئا).
اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات و اغضب علی الكافرین و الحمد لله رب العالمین.
بنام خداوند بخشنده مهربان
حمد و ستایش پروردگاری را سزاست كه در عظمت یكتا و در وحدانیت بی همتا است. سلطنت او باعظمت و در اداره ی امور خلایق مقتدر و به همه مخلوقات دانا و در همه جا حاضر و ناظر و قدرت او بر همه موجودات غالب است.
[ صفحه 140]
بزرگی كه ازلی است و ستوده ای كه زوال ندارد، آفریننده آسمان ها و گستراننده ی كهكشان ها و فرمانروای مطلق زمین و آسمان هاست، منزه و مقدس است خداوندی كه فرشتگان و روح القدس همه مخلوقات اویند.
افاضه فیوضاتش جمیع موجودات را احاطه نموده و نعم بی پایانش بر خلایق گسترده شده، همه را می بیند و هیچ چشمی او را نخواهد دید.
بخشنده، بردبار و غفور است، رحمت او همه چیز را فراگرفته و بندگان را به نعمت خویش منت نهاده است، به انتقام متمردین شتاب نمی فرماید و گنه كاران و ستمكاران را به زودی به عقوبت نمی گیرد.
به اسرار بندگان دانا و به رازهای درونی آنها بینا و هیچ اندیشه ای از او پنهان نیست.
نهفته ای بر او مشتبه نمی گردد. علم او جمیع موجودات را فراگرفته و بر هر چیز غالب، قاهر و قادر است.
خداوندی كه مثل و مانند ندارد، پدید آورنده كائنات و به وجود آورنده ی مخلوقات، هنگامی كه هیچ چیز نبوده است. پاینده ای كه به عدل و داد حكومت می فرماید، معبودی جز او نیست توانا و دانا است.
او برتر از آن است كه ادراكات مقام ذاتش را درك نمایند و اوست كه به همه ی افكار و اندیشه های خلایق بینا و آگاه است و او لطیف و خبیر است.
كسی نتواند او را وصف نماید و به اسرار آفرینش او از پنهان و
[ صفحه 141]
آشكارا راه یابد مگر آن كه خود او را راهنمایی فرماید.
گواهی می دهم كه نور ذات جمالش همه آفرینش را فراگرفته و پرتو افاضات و انوار رحمانیتش كران تا كران هستی را مشعشع نموده و امر و فرمان او در سراسر وجود كائنات حكم فرماست.
مقدرات و سرنوشت مسیر عالم وجود به قدرت كامله او بدون مشورت و كمك تحقق می یابد و در آن تغییر و تبدیلی راه ندارد، آنچه به وجود آورده مثل و مانند نداشته و آنچه را كه آفریده از كسی كمك نگرفته است.
در آفرینش كائنات رنج، مشقت، نقشه و طرح نداشته، آنچه خواسته موجود شده و آنچه را ایجاد فرموده، نمایان گردیده است.
او خدای یگانه ای است كه جز او خالقی وجود ندارد، صنع او حكیمانه و آفرینش او نیكوست، دادگری كه ظلم و جور ندارد. بزرگواری كه بازگشت همه امور به سوی اوست.
شهادت می دهم كه هر موجودی در پیشگاه باعظمتش متواضع و فروتن است و هر چیزی در برابر هیبت و قدرتش حقیر و ناچیز است. مالك تمام ملك وجود و گرداننده همه افلاك است، خورشید و ماه به فرمان او بوده و هر یك در مجرای حركت خود برای مدتی كه خواست اوست، در گردشند. و روشنایی روز را به تاریكی شب می پوشاند و ظلمت شب را به روشنایی روز مبدل می نماید، چرخ آفرینش شب و روز شتابان در حركتند.
او قهاری است كه هر طاغی سركش را از پای درمی آورد و هر شیطان متمرد را هلاك می گرداند، كسی با او منازعه نكند و برای او شبیه و نظیری وجود ندارد.
[ صفحه 142]
یگانه ای است بی نیاز، نه زاییده و نه زاییده شده و كسی با او همتا نیست.
خدایی كه یگانه است و پروردگاری كه باعظمت است، آنچه اراده فرماید موجود می گردد و به آنچه موجود كرده، آگاه است، اوست كه می میراند و حیات می بخشد.
تهی دست می كند و بی نیاز می گرداند، می خنداند و می گریاند، نزدیك می كند و دور می نماید، بازمی دارد و عطا می فرماید، ملك هستی از آن اوست و حمد و ستایش برای اوست و خیر و سعادت به دست قدرت اوست و بر انجام هر كاری قادر است.
شب را به روز می آورد و روز را شب می گرداند، نیست خدایی مگر خدای عزیز و آمرزنده. دعا را اجابت می فرماید و عطای خود را زیاد می گرداند. آمار و شماره ی آفرینش خود را دارد، آفریننده ی همه ی خلایق از جن و انس می باشد، هیچ كاری بر او دشوار نیست. در فریادرسی بیچارگان ملول نمی شود و اصرار درخواست كننده او را نمی آزارد. حافظ نیكوكاران، توفیق بخش رستگاران و ولی نعمت جهانیان است. خداوندی كه سزاوار است همه ی خلایق شكرگزار او باشند.
در آسایش و راحتی و در شدت و سختی، در همه حال او را ستایش می نمایم. من به او ایمان دارم و فرشتگان و كتاب های آسمانی و پیامبرانش را تصدیق می كنم. امر او را می شنوم و فرمان او را اطاعت می كنم و به رضای او عمل می نمایم و به آنچه برای من بخواهد، راضی هستم.
من با علاقه بندگی و اطاعت او را می نمایم و از عذاب او می ترسم.
[ صفحه 143]
او خداوندی است كه از عذاب او ایمن نتوان بود و جور و ستم بر هیچ كس نخواهد فرمود، اعتراف می كنم به بندگی خود و گواهی می دهم به خداوندی او و انجام می دهم آنچه را كه به من وحی فرماید، اگر خودداری نمایم از ابلاغ آنچه به من وحی شده می ترسم به بلایی مبتلا شوم كه احدی نتواند از من دفع نماید هر چند تدبیر او زیاد باشد.
معبودی جز او نیست. او به من اعلام فرموده كه اگر نرسانم آنچه وحی شده، تبلیغ رسالت نكرده ام و خداوند ضمانت نموده كه مرا حفظ فرماید و خداوند بزرگ برای حفظ من كافی است.
خداوند بر من وحی فرستاده است:
به نام خداوند بخشنده ی مهربان «ای پیامبر! برسان آنچه را كه فرستاده شد به سوی تو از پروردگارت و اگر انجام ندهی تبلیغ رسالت نكرده ای و خداوند تو را از شر مردم حفظ خواهد نمود».
ای مردم! در ابلاغ آنچه بر من وحی شده كوتاهی نكرده ام و برای شما سبب نزول این آیه را بیان می نمایم.
جبرئیل علیه السلام سه بار بر من نازل شد، و سلام پروردگار را به من ابلاغ نمود و مرا مأمور نمود كه در این محل بایستم و آنچه را وحی آورده به شما ابلاغ نمایم. تا بر هر سفید و سیاه اعلام كنم كه علی بن ابی طالب برادر من، وصی من، جانشین من و امام بعد از من است و مقام او نسبت به من مانند مقام هارون نسبت به موسی است. جز آن كه پیامبری بعد از من نخواهد آمد و او بعد از من رسول و پیشوا بر شما است و این فرمان را خداوند تبارك و تعالی صادر فرموده است.
[ صفحه 144]
این آیه از كتاب خدا است كه: «این است و جز این نیست ولی شما خدا و پیامبر او هستند و آنان كه ایمان آورده اند و اقامه نماز می نمایند و در حال ركوع زكات می دهند» و علی بن ابی طالب اقامه نماز نمود و در حال ركوع زكات داد و او در هر حال رضای پروردگار را می جوید.
ای مردم! من از جبرئیل علیه السلام سئوال نمودم: آیا ممكن است كه خداوند مرا از ابلاغ این امر معاف فرماید، برای آنكه می دانم پرهیزكاران كم هستند و منافقین بسیارند. و فسادانگیزان گنه كار كه به اسلام حیله و استهزا می كنند بی شمارند و خداوند تبارك و تعالی در قرآن آنها را معرفی می نماید كه آنچه با زبان می گویند به آن ایمان ندارند و گمان می كنند این كار كوچكی است در حالی كه در پیشگاه خداوند بسیار بزرگ می باشد. و به خاطر آن كه آنها مرا اذیت بسیار كردند و به من نسبت دادند كه به هر سخن گوش می دهم و آن را قبول می نمایم و گمان كردند چنین هستم، برای آن كه او بیشتر با من ملازم بود و من به او عنایت داشتم.
خداوند عزوجل در پاسخ آنها وحی نازل نمود و چنین فرمود: «از ایشان كسانی هستند كه پیامبر را می آزارند و می گویند: او گوش شده، بگو: گوش دادن پیامبر به صحبت دیگران خیر شماست؛ زیرا او ایمان به خدا دارد و گفته های مؤمنین را تصدیق می نماید».
اگر می خواستم نام آنها را بیان نمایم، بیان می نمودم و اگر می خواستم آنها را معرفی كنم، معرفی می كردم و اگر می خواستم آنها را نشان دهم، نشان می دادم؛ ولی به خدا سوگند؟! درباره ی آنها بزرگواری می كنم و آنها را رسوا نمی نمایم و با همه ی این گذشت ها
[ صفحه 145]
خداوند از من راضی نمی شود، مگر آنچه را وحی فرموده ابلاغ نمایم.
ای پیامبر! برسان آنچه را وحی شد به سوی تو از پروردگارت، اگر نرسانی تبلیغ رسالت نكرده ای و خداوند تو را از شر مردم حفظ می نماید».
ای مردم! آگاه باشید كه خداوند علی علیه السلام را سرپرست و پیشوا بر شما قرار داده و اطاعت او را بر مهاجر و انصار و همه مردم واجب فرموده است، شهری و بیابانی، عرب و عجم، بنده و آزاد، كوچك و بزرگ، سفید و سیاه هر كه خدا را می پرستد باید فرمان علی علیه السلام را اطاعت كند و گفتار او را تصدیق نماید و امر او را انجام دهد.
محروم از رحمت حق است كسی كه مخالفت كند، مشمول رحمت پروردگار است كسی كه از او پیروی نماید، مؤمن است كسی كه او را به این سمت تصدیق نماید. كسانی كه از او اطاعت كنند و فرمان او برند خداوند آنها را می آمرزد.
ای مردم! این آخرین بار است كه من برای رساندن امر پروردگار در اینجا قیام نموده ام، بشنوید و اطاعت كنید و تسلیم فرمان پروردگار خود باشید. خداوند عزوجل پروردگار شماست. و ولی نعمت شما و معبود شماست و بعد از خداوند پیامبرش محمد سرپرست شماست - كه هم اكنون با شما سخن می گوید - و بعد از من، علی علیه السلام سرپرست و پیشوای شماست كه به امر پروردگارتان به این سمت منصوب شده است و بعد از علی علیه السلام پیشوایی امت در اولادش - كه فرزندان من از نسل او هستند - خواهد بود و تا
[ صفحه 146]
روز قیامت حجت خدا بر خلق می باشند، روزی كه ملاقات می كنید خدا و پیامبر او را.
حلالی نیست مگر آنچه را كه خداوند حلال فرموده و حرامی نیست مگر آنچه را كه خداوند حرام فرموده و آنچه را كه خداوند از حلال و حرام به من تعلیم فرموده من همه را به علی علیه السلام آموخته ام.
ای مردم! هیچ علمی نیست مگر آن كه خداوند آن را به من آموخت و هر دانشی كه به من آموخته شد من آن را به علی علیه السلام پیشوای پرهیزكاران آموختم و او پیشوای بزرگ و آشكار شماست.
ای مردم! مبادا علی علیه السلام را تنها بگذارید و از او دوری كنید و از پیشوایی او سرپیچی نموده و تكبر نمایید. او تنها كسی است كه شما را به سوی حق رهبری می نماید و به حق عمل می كند و شما را از آن بازمی دارد و از ملامت ملامت كنندگان در راه خدا بیمی ندارد.
ای مردم! علی علیه السلام اول كسی است كه ایمان به خدا و پیامبر او آورد و برای حفظ جان پیامبر خدا صلی الله علیه و آله جان بازی نمود.
او اول كسی است كه با پیامبر خدا صلی الله علیه و آله پروردگار را عبادت می كرد، هنگامی كه احدی از مردان غیر از او با من خدا را عبادت نمی كرد.
ای مردم! علی علیه السلام را بزرگ شمارید كه خداوند او را فضیلت داده و به او روی آورید كه خداوند او را به خلافت منصوب نموده است.
ای مردم! علی علیه السلام پیشوای شما از طرف خداست و خداوند هرگز نمی پذیرد عذر كسی را كه منكر پیشوایی او باشد و چنین
[ صفحه 147]
شخصی آمرزیده نخواهد شد. هر كه فرمان پروردگار را درباره پیشوایی علی علیه السلام رد كند بر خدا است كه او را عذاب نماید؛ عذاب دردناكی كه هرگز پایان نداشته باشد.
پس ای مردم! بترسید از این كه مخالفت با علی علیه السلام كنید كه در این صورت به آتشی كه هیزم آن سنگ و اندام گنه كاران باشد خواهید افتاد، این آتشی است كه بر كافران مهیا شده است.
ای مردم! به خدا سوگند! پیامبران و فرستادگان خدا همه به رسالت من بشارت داده اند و من خاتم پیامبران و رسولان هستم و حجت خدا بر تمام مخلوقات زمین و آسمان ها می باشم، هر كه در مرتبت من شك كند، پس او كافر است و به كفر زمان جاهلیت خواهد بود و هر كه در قسمتی از گفتارهای امروز من شك كند محققا در همه ی گفتارهای من شك خواهد داشت و مأوایش جهنم است.
ای مردم! خداوند این فضیلت را به من عطا فرموده و این احسانی است از طرف پروردگار من، نیست معبودی جز او، حمد و ستایش من همیشه و در همه حال بر او باد.
ای مردم! فضیلت و برتری دهید علی علیه السلام را؛ چرا كه او بعد از من افضل بر همه مردم از زن و مرد می باشد. خداوند روزی خلایق را به سبب ما فرستاده و نظام آفرینش را به واسطه ما پایدار فرموده است، دور از رحمت خدا است، دور از رحمت خدا است، غضب خدا بر اوست، غضب خدا بر اوست؛ كسی كه گفتار مرا رد كند و پیشوایی علی علیه السلام را قبول ننماید.
آگاه باشید كه جبرئیل از جانب پروردگار به من خبر داده كه
[ صفحه 148]
خداوند تبارك و تعالی فرموده است: «هر كه علی را دشمن بدارد و پیشوایی او را قبول ننماید لعنت و غضب من بر او باد».
پس باید هر كس بنگرد برای فردای قیامت چه فرستاده است.
بترسید از خدا اگر با علی علیه السلام مخالفت نمایید، و بترسید از لغزشی كه پس از ثبات و استقامت شما رخ دهد، خداوند به هر چه می كنید، آگاه است.
ای مردم! علی علیه السلام در كنار خدا و طرفدار حق است و خداوند در كتاب خود فرموده است: «متمردین هنگام مرگ حسرت و اندوه می برند كه چرا از طرفدار حق دوری كرده اند».
ای مردم! در فهم معانی قرآن دقت و تأمل نمایید. آیات كتاب خدا را بفهمید. به محكمات آن توجه داشته باشید و در متشابهات پیروی از هوای نفس نكنید. به خدا سوگند! هرگز روشن نمی نماید بر شما نواهی قرآن را و واضح نمی كند بر شما تفسیر كتاب خدا را؛ جز كسی كه من دست او را گرفته ام و نزد خود قرار داده ام و بازوی او را بلند كرده ام و اعلام می كنم: «هر كه من پیشوای او هستم، علی، پیشوای اوست» پیشوایی او بر شما از جانب پروردگار عزوجل اعلام شده كه بر من وحی گردیده است.
ای مردم! بدانید علی علیه السلام و پاكان از اولاد من سنگینی كوچكتر و قرآن سنگینی بزرگ تر است و هر كدام از آنها خبر دهنده ی یكدیگرند و مطابقت با هم دارند و هرگز از هم جدا نخواهند شد تا در قیامت بر من وارد شوند.
ای مردم! علی علیه السلام و پاكان از اولاد من امین خداوند در میان مردم هستند و آنها فرمانروا در زمین می باشند.
[ صفحه 149]
آگاه باشید كه من امر رسالت را ادا كردم، آگاه باشید كه آنچه باید برسانم رساندم، آگاه باشید كه محققا به شما شنواندم، آگاه باشید كه بر شما آشكار نمودم، آگاه باشید كه خداوند عزوجل فرمود و من هم از جانب پروردگار تبارك و تعالی گفتم. آگاه باشید كه امیرالمؤمنین غیر از برادرم علی علیه السلام نیست و این منصب بعد از من بر احدی غیر از علی علیه السلام نخواهد بود.
(آنگاه بازوی علی علیه السلام را گرفت و بلند نمود و به حدی بالا برد كه پاهای علی علیه السلام محاذی زانوی پیامبر صلی الله علیه و آله قرار گرفت و فرمود:)
ای مردم! این علی برادر من و وصی من، مخزن دانش من، جانشین من بر امت و مفسر كتاب خداوند عزوجل می باشد.
او كسی است كه شما را دعوت به قرآن می نماید و حامل به اعمالی است كه مورد رضای پروردگار است. او با دشمنان قرآن به جنگ برمی خیزد و بر اطاعت از قرآن هدایت و راهنمایی می كند، او مردم را از معصیت خدا بازمی دارد، او جانشین پیامبر خدا و امیرمؤمنان می باشد. او راهنمای مردم است و به امر خداوند با عهدشكنان و ستمگران و آنهایی كه از دین خارج شده اند، جهاد می نماید. آنچه می گویم از نزد خود نمی گویم، به فرمان خداوند آفریدگارم می گویم.
بارالها! دوست بدار هر كه علی علیه السلام را دوست بدارد، دشمن بدار هر كه علی علیه السلام را دشمن بدارد، دور گردان از رحمت خود آنهایی كه انكار كنند پیشوایی او را غضب فرما بر كسانی كه غضب كنند حق او را.
پروردگارا! تو این فرمان را بر من نازل فرمودی و پیشوایی امت
[ صفحه 150]
را بعد از من مخصوص علی علیه السلام ولی خود قرار دادی و دستور دادی كه به بیان آن مردم را آگاه نمایم و او را به پیشوایی منصوب گردانم و به این سبب دین را بر بندگانت كامل فرمودی و نعمتت را بر آنها تمام گردانیدی و از بندگانت به داشتن دین اسلام راضی شدی و فرمودی: «هر كس دینی غیر از اسلام اختیار نماید هرگز از او قبول نخواهد شد و در آخرت از زیانكاران است».
پروردگارا! تو را شاهد می گیرم و شهادت تو بر من كافی است كه من فرمان تو را رساندم.
ای مردم! خداوند عزوجل به سبب پیشوایی علی علیه السلام دین شما را كامل فرمود، پس كسانی كه به پیشوایی او و فرزندان من كه از صلب او هستند و بعد از او در مقام او قرار خواهند گرفت و تا روز قیامت پیشوای امت می باشند نگروند، روز قیامت كه بر خداوند عزوجل وارد شوند، اعمال آنها باطل و تباه گشته است و در آتش منزل و مأوای ابدی خواهند داشت و تخفیفی از عذاب بر آنها نخواهد بود و مورد نظر لطف قرار نخواهند گرفت.
ای مردم! این علی علیه السلام بهتر از شما مرا یاری می كند و از شما نزد من سزاوارتر و نزدیكتر و عزیزتر است و خداوند عزوجل و من از او راضی هستیم.
هیچ آیه ی رضایتی در قرآن نازل نشده، مگر درباره ی او و هیچ كجا خطاب بر مؤمنین نشده، مگر از او شروع شده و هیچ آیه ی مدحی در قرآن نازل نشده، مگر در مورد او و شهادت به بهشت در سوره ی «هل اتی» داده نشده، مگر برای او و برای احدی غیر از او آن سوره نازل نشده است. و غیر او را مدح نفرموده است.
[ صفحه 151]
ای مردم! او یاری كننده دین خدا و جدال كننده از جانب پیامبر خدا است، او پرهیزكار، پاكیزه، راهنما و راه یافته است، پیامبر شما بهترین پیامبران، جانشین او بهترین جانشینان و فرزندان او بهترین اوصیاء می باشند.
ای مردم! نسل هر پیامبری از صلب اوست و نسل من از صلب علی علیه السلام خواهد بود.
ای مردم! شیطان با حسدی كه داشت به وسوسه آدم را از بهشت بیرون كرد، مبادا شما حسد برید كه اعمالتان باطل شود و قدمهایتان بلغزد.
همانا آدم علیه السلام به سبب یك خطا به زمین هبوط نمود در حالی كه او برگزیده خداوند عزوجل بود. پس چگونه است كیفر شما و حال آنكه بعضی از شما دشمنان خدا خواهید بود؟
آگاه باشید كه دشمنی با علی علیه السلام نمی كند مگر كسی كه بدبخت است و دوستی با او نمی ورزد، مگر كسی كه با پرهیزكار است و ایمان به او نمی آورد، مگر كسی كه ایمان او خالص باشد، به خدا سوگند كه سوره ی عصر در مورد علی علیه السلام نازل شده كه: به نام خداوند بخشنده مهربان. «قسم به عصر كه بشر در زیانكاری است. مگر كسانی كه ایمان به خدا آورند و عمل شایسته انجام دهند و سفارش نمایند به پیروی از حق و توصیه نمایند به صبر و شكیبایی».
ای مردم! خدا را گواه می گیرم كه مأموریت خود را انجام دادم و فرمان خدا را به شما رساندم و بر فرستاده ی خدا وظیفه ای جز ابلاغ آشكارا نمی باشد.
ای مردم! از خداوند بترسید و آنچه را كه حق پرهیزكاری است
[ صفحه 152]
عمل نمایید تا مسلمان بمیرید.
ای مردم! ایمان بیاورید به خدا و پیامبر او و ایمان بیاورید به نوری كه نازل شده به پیامبر او، قبل از آنكه اعمالتان ناچیز شود و صورت هایتان به حسرت به عقب برگردد.
ای مردم! نور مطلق از جانب خداوند عزوجل می باشد و آن نور در من قرار گرفته است و بعد از من در علی علیه السلام می باشد و بعد از او در نسل او خواهد بود تا زمان حضرت قائم مهدی (عجل الله تعالی فرجه) آن كسی كه حق را آشكار نماید و حق از دست رفته ما را به ما برگرداند.
خداوند عزوجل ما را حجت خود قرار داده بر آنهایی كه كوتاهی می كنند و دشمنی می ورزند و مخالفت و خیانت می نمایند و گنه كار و ستمكار می باشند.
ای مردم! شما را انذار می دهم كه من فرستاده خداوند بر شما هستم و پیش از من هم رسولانی آمدند. آیا اگر من مردم، یا كشته شدم شما به آیین پیشینیان خود بازگشت می نمائید؟ و هر كه از اسلام برگشته و به گذشتگان خود بپیوندد هرگز به خداوند ضرری نمی رساند و خداوند پاداش شكرگزاران را به زودی عطا می فرماید.
آگاه باشید كه علی علیه السلام به شكیبایی و شكرگزاری موصوف است و بعد از او فرزندان من كه از صلب او هستند، صبور و شاكر می باشند.
ای مردم! بر خدا منت نگذارید كه مسلمان شده اید و اگر منت
[ صفحه 153]
نهید، خداوند بر شما غضب نموده و شما را به عذاب گرفتار می نماید، زیرا او مراقب اعمال شماست.
ای مردم! به زودی بعد از من پیشوایانی شما را به آتش دعوت می نمایند و آنها در قیامت یاوری نخواهند داشت.
ای مردم! بدانید كه خداوند تبارك و تعالی و من از آنها بیزاریم و بدانید كه آنها با یاران و پیروانشان در دركات پست جهنم جای دارند و جایگاه بدی متكبران خواهند داشت.
آگاه باشید كه آنها یاران صحیفه هستند. پس شما باید در موضوع صحیفه توجه نمایید. زیرا توطئه صحیفه همه را - جز عده معدودی - به گمراهی می كشاند.
ای مردم! من امامت و پیشوایی امت را به امانت به شما می سپارم و آن را به وراثت در فرزندان و اعقاب خود تا روز قیامت قرار می دهم.
ای مردم! آنچه مأمور به ابلاغ آن بودم به شما رساندم و این ابلاغ حجتی است بر كسانی كه حاضرند و آنهایی كه غائب می باشند و كسانی كه شاهدند و حضور دارند و آنهایی كه حضور ندارند و كسانی كه متولد شده اند و یا آنهایی كه متولد نشده اند. پس باید حاضرین به غائبین و پدرها به فرزندان تا قیامت این پیام را برسانند.
ای مردم! به زودی امامت و پیشوایی به صورت زمامداری و كشورداری غصب می گردد. لعنت خدا بر غضب كنندگان و بر آنهایی كه غاصبین را یاری می نمایند. و پروردگار به زودی به حساب جن و انس برای جزای اعمال رسیدگی می فرماید و آنگاه
[ صفحه 154]
شعله هایی از آتش و مس گداخته بر متمردین می افروزد كه نتوانند از خود دفع نمایند.
ای مردم! خداوند عزوجل شما را به حال خود واگذار ننموده كه هر چه بخواهید، انجام دهید. این آزادی عمل برای آن است كه پاك از ناپاك جدا گردد و خداوند شما را به غیب آگاه ننموده است.
ای مردم! به خدا سوگند! اهل شهرها و قریه ها هلاك نشدند مگر آن كه گفتار پیامبران خود را تكذیب نمودند و خداوند هلاك می نماید كسانی را كه ستمكار باشند، همچنان كه در كتاب خود نام آنها را ذكر فرموده است.
ای مردم! این علی علیه السلام امام و پیشوای شماست و او از مواعید الهی می باشد و خداوند بر آنچه وعده فرموده، وفا می نماید.
ای مردم! بیشتر پیشینیان گمراه شدند و خداوند آنها را هلاك نمود و بازماندگان متمرد را نیز هلاك می فرماید، هم چنان كه خداوند تبارك و تعالی فرماید: «آیا هلاك نكردیم گذشتگان را همان طور هلاك می نماییم بازماندگان را و با مجرمین چنین معامله خواهیم كرد. وای بر حال آنها روز قیامت اگر گفتار پیامبران را تكذیب كرده باشند».
ای مردم! خداوند به من امر و نهی فرموده و من به علی علیه السلام امر و نهی نمودم و علی علیه السلام آگاه شد به آنچه خداوند عزوجل به من امر و نهی فرموده است. پس بشنوید فرمان او را تا از غضب خداوند ایمن شوید و اطاعت كنید امر او را تا رستگار شوید و از نهی او احتراز كنید تا سعادتمند گردید و به میل او عمل نمایید و راه خود
[ صفحه 155]
را از راه او جدا نسازید.
ای مردم! من صراط مستقیم الهی در میان خلایق هستم و من شما را به پیروی از فرمان خدا امر می كنم و بعد از من علی علیه السلام صراط مستقیم خداوند می باشد.
و بعد از علی علیه السلام فرزندان من از صلب او پیشوایان امت هستند و مردم را به پیروی از فرمان خداوند دعوت نموده و در طریق حق راهنمایی می نمایند.
(آنگاه حضرتش فرمود:) به نام خداوند بخشنده مهربان، «حمد و ستایش خدای را كه پروردگار جهانیان است، خداوند بخشنده و مهربان است. صاحب روز جزا است. پروردگارا! تنها تو را می پرستیم و فقط از تو یاری می طلبیم. ما را به راه راست هدایت فرما. راه كسانی كه بر آنها نعمت بخشیدی، نه راه كسانی كه بر آنها غضب نمودی و نه راه گمراهان».
ای مردم! سوره حمد درباره ی من، علی علیه السلام و عترت من نازل شده است و شامل حال آنها بوده و به آنها اختصاص دارد و آنها دوستان خدا هستند و ترس و وحشتی بر آنها نیست و محزون هم نخواهند شد.
آگاه باشید حزب خداوند غالب است.
آگاه باشید دشمنان علی علیه السلام اهل تفرقه و نفاق و دشمن یكدیگر بوده و برادران شیاطین هستند كه بعضی بر بعض دیگر وحی و الهام می نمایند و گفتار ناهنجار آنها از روی غرور و جهل می باشد.
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من ایمان آورندگان به خدا
[ صفحه 156]
هستند. و خداوند عزوجل در كتاب خود آنها را چنین توصیف می فرماید:
«ای پیامبر، نمی یابی مردمی را كه به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشند و با دشمنان خدا و پیامبر دوستی نمایند، اگر چه آنها از پدران یا فرزندان یا برادران یا اقوام ایشان باشند، خداوند ایمان را در دل هایشان قرار داده است و آنها را از جانب خود یاری می فرماید و آنها به بهشت هایی داخل می شوند كه در زیر درختان آن جوی ها روان هستند و در آنجا جاویدان بوده و خداوند از آنها راضی و آنها هم از خداوند راضی می باشند و آنها حزب خدا هستند و حزب خدا رستگار خواهد بود».
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من را خداوند تبارك و تعالی چنین توصیف می فرماید: «آنها كسانی هستند كه ایمان آورده و ایمانشان را به ظلم آلوده ننموده اند. آنها ایمن از عذاب پروردگار می باشند و رستگار خواهند بود.»
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من را خداوند تبارك و تعالی چنین توصیف می فرماید: «آنها كسانی هستند كه داخل بهشت می شوند و در امن و امان می باشند و فرشتگان را ملاقات می نمایند در حالی كه به آنها خیر مقدم می گویند و نوید می دهند كه شما در بهشت جاویدان هستید».
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من را خداوند تبارك و تعالی چنین توصیف می فرماید: «آنها كسانی هستند بدون حساب داخل در بهشت خواهند شد».
آگاه باشید: دشمنان علی علیه السلام و عترت من كسانی هستند كه به
[ صفحه 157]
آتش دوزخ كشیده می شوند.
آگاه باشید: دشمنان علی علیه السلام و عترت من كسانی هستند كه غرش جهنم را می شنوند و لهیب آتش را كه در فوران است می بینند و هر دسته ای كه داخل در جهنم شوند دسته دیگر را لعنت می نمایند.
آگاه باشید! دشمنان علی علیه السلام و عترت من كسانی هستند كه خداوند درباره ی آنها چنین می فرماید: «هنگامی كه گروهی را در جهنم می ریزند، خازنین جهنم از آنها سئوال می نمایند؟ آیا پیامبری كه شما را از عذاب بترساند بر شما نیامد؟ در جواب گویند: آری، آمد ولی ما گفتار او را تكذیب نمودیم و به او گفتیم كه بر تو چیزی نازل نشده و تو در گمراهی آشكار می باشی».
آگاه باشید! دوستان علی علیه السلام و عترت من كسانی هستند كه در خفا و پنهانی از پروردگار خود ترسان و ایمان آنها سبب آمرزش و پاداش بزرگ بر آنها خواهد بود.
ای مردم! بین بهشت و جهنم تفاوت بسیار است. دشمن ما كسی است كه خداوند او را مذمت كرده و لعنت نموده است. و دوست ما كسی است كه خداوند او را مدح نموده و دوست خود خوانده است.
ای مردم! بدانید من ترساننده هستم و علی علیه السلام راهنما است.
ای مردم! من پیامبر هستم و علی علیه السلام جانشین من است.
آگاه باشید! آخرین راهنمای امت هم از خاندان ما می باشد و او حضرت قائم مهدی علیه السلام است. درود خدا بر او باد.
آگاه باشید! او بر كلیه ملل با ادیان مختلف پیروز می گردد.
[ صفحه 158]
آگاه باشید! او از ظالمین انتقام می گیرد.
آگاه باشید! او تمام دژها را فتح نموده و ویران می گرداند.
آگاه باشید! او مشركین را از هر نژاد و ملتی باشند نابود می نماید.
آگاه باشید! او انتقام خون دوستان خدا را می گیرد.
آگاه باشید! او یاور دین خداوند عزوجل می باشد.
آگاه باشید! او كشتیبان دریای مواج و سامان بخش زندگی متلاطم خلایق است.
آگاه باشید! او فضل و برتری دانایان و جهل و بی خردی نادانان را می داند.
آگاه باشید! او برگزیده خداوند و منتخب او می باشد.
آگاه باشید! او وارث علوم است و علم او به تمام علوم احاطه دارد.
آگاه باشید! او گزارش دهنده فرمان خداوند عزوجل می باشد و احكام الهی را روشن می نماید.
آگاه باشید! او راست گو و درست كردار است و در انجام امور پایدار و استوار می باشد.
آگاه باشید! امور خلایق به او تفویض شده است.
آگاه باشید! پیامبران گذشته همه به وجود او بشارت داده اند.
آگاه باشید! او آخرین حجت خداوند است و بعد از او حجتی نخواهد بود و در جهان حقی نیست مگر با او و علم و دانشی نیست مگر نزد او.
آگاه باشید! هیچ كس بر او غلبه نمی نماید و كسی بر او پیروز نمی گردد.
[ صفحه 159]
آگاه باشید! او ولی خدا در زمین می باشد و حكم و فرمان او حكم و فرمان خداوند است و پروردگار او را به اسرار آفرینش خود از پنهان و آشكار آگاه ساخته است.
ای مردم! آنچه لازم بود برای شما روشن نمودم و به شما فهماندم و بعد از من علی علیه السلام آنچه لازم باشد به شما می فهماند.
ای مردم! پس از آن خطبه من پایان یافت شما را به دست دادن و بیعت با علی علیه السلام دعوت می نمایم و بعد از آن كه من با او بیعت نمودم، شما با او بیعت نمایید و به او تبریك گویید.
آگاه باشید! من با خداوند عهد و پیمان بسته ام و علی علیه السلام با من بیعت نموده است و من از طرف خداوند عزوجل از شما برای علی علیه السلام بیعت می گیرم. پس هر كه عهدشكنی كند ضرر آن بر خود اوست.
ای مردم! سعی بین صفا و مروه از شعارهای خدایی است. هر كس حج خانه خدا نماید، یا عمره به جای آورد گناهی بر او نمی باشد كه بر صفا و مروه طواف نماید و كسی كه خواستار كارهای نیك باشد و آن را انجام دهد خداوند پاداش او را می دهد و بر اعمال بندگان آگاه است.
ای مردم! به زیارت خانه خدا روید هیچ خاندانی وارد مكه نشود مگر آن كه به لطف میزبان مستغنی گردد و هیچ خاندانی سرپیچی ننماید مگر آنكه فقیر و مستمند گردد.
ای مردم! هیچ بنده ی مؤمنی در مواقف حج توقف ننماید مگر آن كه خداوند گناهانش را ببخشد و چنانچه زمان وقوف منقضی گردد و عمل حج انجام نشود باید در سال دیگر انجام داده شود.
[ صفحه 160]
ای مردم! حجاج مورد لطف خاص پروردگار می باشند و آنچه در راه خدا خرج نمایند برای آنها ذخیره خواهد بود و خداوند عمل هیچ نیكوكاری را ضایع نمی نماید.
ای مردم! زیارت خانه خدا را برای اكمال دین و انفاق در راه او انجام دهید و از آن جایگاه برنگردید مگر آنكه از گناهان خود توبه نمائید و تصمیم بگیرید كه دیگر هرگز مرتكب گناه نشوید.
ای مردم! نماز به پای دارید و زكات دهید آن چنان كه خداوند تبارك و تعالی دستور فرموده است و اگر هر آینه مدت زمانی گذشت و شما در انجام فرامین الهی كوتاهی كردید و یا دستورالعمل احكام را فراموش نمودید پس علی علیه السلام پیشوای شما و روشن كننده احكام الهی شماست، خداوند عزوجل او را بعد از من به این سمت منصوب فرموده است. و خداوند او را جانشین من قرار داده، هر چه از او سؤال نمایید به شما پاسخ می دهد و بر شما بیان می نماید آنچه را كه نمی دانید.
آگاه باشید! حلال و حرام احكام الهی بیش از آن است كه من همه را یادآور شوم و شما را در یك مكان به تمام آنها آگاه نمایم؛ ولی در این مقام شما را به حلال خدا امر می كنم و از حرام او نهی می نمایم و من مأمور هستم كه با شما اتمام حجت نمایم و برای قبول آنچه را كه پروردگار عزوجل بر من نازل فرموده از شما برای علی علیه السلام امیرمؤمنان بیعت بگیرم و پیشوایان بعد از او را كه از فرزندان من و نسل او می باشند به شما معرفی نمایم؛ پیشوایانی كه قائم آنها حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه) می باشد و تا روز قیامت حجت خدا بر خلق خواهد بود و به حق حكومت می فرماید.
[ صفحه 161]
ای مردم! من شما را به هر حلالی دلالت كردم و از هر حرامی نهی نمودم و حلال و حرام را از جانب پروردگار به شما رساندم و هرگز نمی توانم از گفتار خود برگردم و آن را تغییر و تبدیل نمایم. بر شماست كه آنها را یاد آورید و به خاطر بسپارید و به یكدیگر توصیه نمایید و آنها را تغییر و تبدیل ننمائید.
آگاه باشید! من مجددا گفتار خود را تكرار می نمایم. نماز را به پای دارید و زكات بدهید. امر به نیكی كنید و از منكر نهی نمایید.
و آگاه باشید كه بالاترین امر به معروف آن است كه در گفتار من استوار و ثابت قدم بمانید و به كسانی كه در این محل حضور ندارند، گفتار مرا برسانید و آنها را به قبول آن وادارید و از مخالفت با آن نهی نمایید این فرمانی است كه از جانب خداوند عزوجل صادر شده و من شما را به اطاعت از آن امر می نمایم و امر به معروف و نهی از منكر همان امر و نهی امام معصوم می باشد.
ای مردم! خداوند در قرآن معرفی می نماید كه امامان بعد از علی علیه السلام فرزندان او هستند. من هم به شما معرفی نمودم كه آنها فرزندان من و من پدر آنها می باشم، چنانچه خداوند تبارك و تعالی در كتاب خود فرماید: «كلمه باقیه را در نسل او قرار دادیم من شما را آگاه نمودم مادامی كه قرآن و عترت من راهنمای شما باشند، هرگز گمراه نخواهید شد».
ای مردم! از گناه دوری جویید و از روز قیامت بترسید. خداوند عزوجل می فرماید: «زلزله قیامت باعظمت است» به یاد مرگ باشید و زمان حساب و سنجش اعمال را فراموش ننمایید كه سرانجام در دادگاه عدل خداوند به حساب شما رسیدگی می شود و جزای
[ صفحه 162]
اعمال شما از نیك و بد داده خواهد شد. هر كس در آن دادگاه پرونده عملش پیروی از فرمان خدا باشد پاداش نیك به او عطا می شود و هر كه نافرمانی از خدا كرده باشد از بهشت بهره ای نخواهد داشت.
ای مردم! جمعیت شما بیشتر از آن است كه یك یك با من بیعت نمایید، خداوند عزوجل مرا امر فرموده كه با زبان از شما اقرار بگیرم برای پیشوایی علی علیه السلام امیرمؤمنان و امامان بعد از او كه به شما معرفی نمودم، آنها فرزندان من از صلب او خواهند بود.
پس همه شما اقرار نمایید و همه بگویید: «شنیدیم و اطاعت می كنیم و راضی هستیم و فرمان می بریم از آنچه ابلاغ نمودی بر ما از طرف پروردگار برای پیشوایی علی علیه السلام و پیشوایی فرزندان او كه امامان بعد از او خواهند بود، درود خدا بر آنها باد. بیعت می نماییم با دل های خود و جانهای خود و دست و زبان خود و با این بیعت باقی هستیم مادامی كه زنده ایم و زمانی كه می میریم و بعد از مرگ كه زنده می شویم و بیعت خود را تغییر و تبدیل نمی دهیم و شك نمی آوریم و مردد نمی شویم و از عهد خود برنمی گردیم. و پیمان شكن نمی باشیم و از خدا اطاعت می نماییم و مطیع تو هستیم و فرمانبر علی علیه السلام امیرمؤمنان و فرزندان او می باشیم و اطاعت می كنیم امامانی را كه اعلام نمودی از فرزندان تو از صلب علی علیه السلام بعد از حسن و حسین علیهماالسلام خواهند بود و تو مقام حسن و حسین علیهماالسلام را به ما معرفی نمودی و منزلت آنها را در پیشگاه خداوند بیان داشتی و آنها بزرگواران و آقایان جوانان اهل بهشت می باشند و بعد از پدر پیشوایان امت خواهند بود.»
[ صفحه 163]
ای مردم! باز هم بگویید: «اطاعت می كنیم خدا و پیامبر او را و اطاعت می نماییم علی علیه السلام و فرزندان او را و عهد و پیمان می بندیم با علی علیه السلام امیرمؤمنان با دل های خود و جان های خود و زبان های خود و بیعت می نماییم با كسی كه با علی علیه السلام بیعت نموده است و اقرار می نماییم كه هرگز این بیعت را تبدیل نكنیم و هرگز از آن سرپیچی ننماییم. در این بیعت خدا را شاهد می گیریم. و خداوند برای شهادت كافی است و تو هم بر ما شاهد باش و تمام كسانی كه فرمانبر تو هستند از آنهایی كه حضور دارند و آنهایی كه حضور ندارند و فرشتگان و مؤمنین همه بر ما شاهد باشند و شهادت خداوند بالاترین شهادت ها است».
ای مردم! آنچه را كه می گویید خداوند صدای شما را می شنود و از ضمیر شما آگاه است. هر كه پیروی نماید رستگار خواهد شد و هر كه سرپیچی نماید ضرر آن بر خود اوست. هر كه با علی علیه السلام بیعت نماید با خداوند عزوجل بیعت نموده است و دست قدرت خداوند بالاترین دست هاست.
ای مردم! از خدا بترسید و با علی علیه السلام امیرمؤمنان بیعت نمایید و بدانید كه او و فرزندان او حسن و حسین علیهماالسلام و پیشوایان بعد از آنها كلمه پاك و باقیه الهی در زمین می باشند. خداوند هلاك می نماید كسی را كه حیله كند، و ترحم می فرماید بر كسی كه وفادار بماند. هر كه عهدشكنی كند به خود ستم كرده است.
ای مردم! آنچه را كه با شما گفتم به دیگران بگویید در مقابل مقام امیرالمؤمنین تسلیم باشید و بگویید: «پروردگارا شنیدیم و اطاعت كردیم و آمرزش تو را می طلبیم و بازگشت ما به سوی تو می باشد».
[ صفحه 164]
و بگویید: «حمد و ستایش خدا را كه ما راهنمایی فرمود و اگر راهنمایی نمی نمود رستگار نمی شدیم».
ای مردم! فضایل علی بن ابی طالب علیه السلام را خداوند عزوجل در قرآن ذكر فرموده و آن بیشتر از آن است كه در یك مجلس بتوان بیان نمود. پس هر كه به فضایل او آگاهتان كرد و او را شناساند او را تصدیق نمایید.
ای مردم! هر كه از خدا و پیامبر و علی امیرمؤمنان و امامان بعد از او - كه به شما معرفی نمودم - اطاعت كند محققا به رستگاری بزرگی نایل شده است.
ای مردم آنهائی كه برای بیعت با علی سبقت گیرند و او را دوست بدارند و تسلیم امیرالمؤمنین باشند به نعم الهی در بهشت سرفراز خواهند شد.
ای مردم! سخنی گویید كه خدا از شما راضی و خشنود گردد و اگر شما و همه مردم روی زمین كافر شوید، هرگز ضرری به خدا نمی رسانید.
پروردگارا! مردان و زنان مؤمن را بیامرز و كافران را مورد خشم خود قرار ده.
حمد و ستایش مخصوص پروردگار عالمیان است. [2] .
[ صفحه 167]
[1] مسجدي كه در محل وقوع واقعه غديرخم بنا شده، و تا زمان شهيد اول (قرن هفتم) موجود بوده، چنانچه شهيد اول در برخي از كتب خود به وجود آن اشاره كرده است.
[2] برگرفته از كتاب «پرتوي از غدير» اثر ارزشمند دانشمند محترم حضرت آيت الله مهدي حائري تهراني.